تصویر روز: خانه‌های قدیمی یکی پس از دیگری تغییر کاربری می‌دهند و در این میان خانه پهلوان شجاعت با وجود مرمت و تغییراتی که داشته، تبدیل به محل اقامت گردشران خارجی شده است.
این روزها در هر کوچه‌ای که پا بگذاری یا شاهد تخریب خانه‌های قدیمی و قد علم کردن آپارتمان‌های چند طبقه خواهی بود یا شاهد مرمت و تبدیل شد همان خانه‌های قدیمی به اقامتگاه و کافه و رستوران. از قضا بیشتر این خانه‌های قدیمی که مرمت می‌شوند و با تغییر کاربری آنها روبه رو هستیم در گذشته لوکیش یکی از فیلم‌ها یا سریال‌های تلویزیونی و سینمایی هم بوده‌اند.
این روزها نیز یکی از این همین خانه‌های واجد ارزش تاریخی که روزگاری مامن پهلوان نامدار شهرمان سیدحسن شجاعت معروف به سیدحسن رزاز (آ سد حسن رزاز) بود و بعدها لوکیشن سریال «زیرزمین» شد، تبدیل به هاستل برای اقامت گردشگران خارجی شده است.
سیدحسن شجاعت معروف به سیدحسن رزاز (آ سد حسن رزاز) متولد ۱۲۵۷ تهران، باستانی کار و پهلوان تهران در دوره قاجار و پهلوی بود. شهرت او در کشتی و جوانمردی نه تنها در ایران بلکه به بیرون از مرزهای کشور رسیده بود. او در جوانی برای کسب علوم دینی به نجف اشرف مسافرت می‌کند تا درجهٔ اجتهاد پیش می‌رود. از مجتهد معروف مشروطه آخوند ملا محمدکاظم خراسانی نامه اجتهاد اخذ می‌کند. برای ادای تکلیف و رساندن نامه آن عالم به ایران می‌آید و نزد پدر تاجرش سیداسماعیل رزار ماندگار می‌شود. ازدواج می‌کند و به ورزش مردمی یعنی کشتی زورخانه روی می‌آورد پهلوانان معروف زمان را مغلوب می‌سازد و سرانجام در راه خدمت به مردم جنگ زده ایران دار فانی را وداع می‌گوید.
شاید از این روست که وقتی گام در خانه او که این روزها تبدیل به هاستل شده است، می‌گذاریم با زنگ زورخانه و کباده پهلوانان روبه‌رو می‌شویم و گاهی هم دلمان می‌خواهد به رسم جوانمردی زنگ را به صدا درآوریم.
البته زنگ‌های این خانه سال‌ها پیش به صدا درآمده‌اند. علی جعفرنژاد (فعال گردشگری و سرمایه‌گذار مهمانخانه پهلوان رزاز) دراین باره گفت: از حدود ۲۳ سال پیش که برای اولین بار به خارج از ایران سفر کردم، در بسیاری از مواقع برای اقامت، هاستل‌ها را انتخاب می کردم. هاستل اقامتگاهی با امکانات محدود و قیمت مناسب است و یکی از عمده جذابیت‌های اقامت در آن، معاشرت با افرادی با سبک سفر و اهداف مشابه است. ساکنین هاستل‌ها اغلب جوان هستند، همگی با بودجه‌ای محدود سفر می‌کنند، همگی علاقمند به شریک شدن در هزینه‌ها هستند، وقت زیادی در اخیار دارند و عجله‌ای برای پایان سفر ندارند.
او ادامه داد: اولین بار حدود ۱۵ سال پیش به این فکر افتادم که خودم هاستلی را ایجاد کنم تا هم صحبت و همنشین مسافرین راه‌های دور و نزدیکی باشم که با دیدگاه‌های متنوع و از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف کوله بار سفر بسته‌اند و جاده زندگی را طی می‌کنند. از اواخر سال ۱۳۹۴ جستجو برای یافتن مکان مناسب را شروع کردم. باتوجه به اینکه در سال‌های گذشته و در سفرهای متعدد به شهرهای مختلف ایران با هتل‌های سنتی آشنا شدم و در آنها اقامت داشتم، بسیار مایل بودم خانه‌ای قدیمی و متناسب با بودجه محدود خود، در تهران پیدا کنم که اصالت و سبک معماری متداول خانه‌های قدیمی ایرانی و در عین حال ارزش بازسازی را داشته باشد.
جعفرنژاد با اشاره به آنکه چنین خانه‌هایی بیشتر در بافت قدیمی و تاریخی شهرها قرار دارند، گفت: بنابراین جستجوی خود را از محله‌های قدیمی تهران ازجمله اطراف بازار، میدان شاپور، حسن آباد، منیریه و غیره شروع کردم و با محله‌های مولوی، عودلاجان، دروازه غار، باغ سپه سالار و اطراف میدان توپخانه ادامه دادم. در این مدت از ده‌ها خانه قدیمی بازدید کردم که اغلب قریب به اتفاق آنها به دلیل فوت مالکان اولیه، پراکندگی وراث و عدم رسیدگی و نگهداری از بنا رو به ویرانی بودند.
او تصریح کرد: بعد از جستجوهای فراوان، در تیر ماه ۱۳۹۵ در محله چهار راه سرچشمه و در خیابان میرزا محمود وزیر(خیابان شهید جاویدی) از خانه‌ای بازدید کردم که نسبت به بناهای قبلی وضعیت بهتری داشت، عمدتأ به این دلیل که همچنان کسانی در آن زندگی می‌کردند و خانه سرپا مانده بود. خانه‌ای با حوض و حیاط مرکزی و اتاق‌هایی در دورتا دور آن. خانه‌ای که نشان از قدمت و اصالت داشت ولی هم در نگهداری آن سهل انگاری شده بود و هم در زمان پهلوی دوم توسط مالک وقت با اعمال برخی تغییرات، قسمت غربی ساختمان کلا بازسازی شده بود. سپس بازدیدی هم به همراه یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی که مرجع صدور مجوز هتل‌ها و اقامتگاه‌هاست به عمل آمد که کارشناس مربوطه مناسب بودن خانه برای تعمیرات و تغییر کاربری را تایید نمود.
این سرمایه‌گذار که در حین انتخاب خانه متوجه شد خانه متعلق به سیدحسن شجاعت معروف به پهلوان رزاز از پهلوانان نامی اواخر دورۀ قاجار و پهلوی اول است، یادآور شد: زندگی نامۀ این پهلوان در قالب کتابی تحت عنوان “آخرین زنگی زمانه” در سال ۱۳۸۴ به چاپ رسیده است و از قضا گفته می‌شود این خانه در دوره‌ای نیز لوکیشن سریال زیرزمین بوده است. که تمام این عوامل دلیلی شد بر اصرار من درخصوص مرمت و احیای خانه‌ای تاریخی در بافت تاریخی شهر تهران؛ به هر تقدیر در مرداد ماه سال ۱۳۹۵ خانه خریداری و بازسازی شروع شد.
بازسازی خانه پهلوان
گام اول پاکسازی زیرزمین‌ها بود که در طول ده‌ها سال به عنوان محل انباشت انواع نخاله و ضایعات از آنها استفاده شده بود. سپس لایه‌های سیمانی که روی آجرهای دوره قاجار در دیوارهای زیرزمین را پوشانده بود برداشته شد و آجرکاری‌هایی با قدمت ۱۵۰ سال نمایان و بدین ترتیب ارزش بنا مشخص شد. البته با توجه به آنکه از مرمتگران و کارشناسان مرمت سازمان میراث فرهنگی نیز برای احیای این بنا استفاده شده است اما به گفته جعفرنژاد، بیش از نیمی از خانه با تغییراتی در دوره پهلوی و بازسازی کنونی روبه رو شده است و به نوعی می‌توان گفت اکنون با ساختمانی متفاوت از آنچه که پهلوان شجاعت در آن زندگی می‌کرد، روبه رو هستیم. با این وجود بیش از ۸۰ درصد زیرزمین همانی است که ۱۷۰ سال پیش ساخته شده است.
جعفرنژاد دراین خصوص گفت: اطراف پی دیوارهای زیر زمین به عمق بیش از ۱ متر کنده شد تا به خاک اصلی برسد. سپس کل پی‌های کنده شده با ملات سیمان همسطح شد. در ادامه برای اینکه سقف‌های تاریخی زیر زمین‌ها آسیب نبینند، روی سقف (یعنی کف اتاق‌های طبقه همکف) آهنکشی و آرماتور بندی شد و سقف‌های آجری زیرزمین‌ها به این آهن کشی‌ها آویزان و کل وزن از روی آجرهای سقف برداشته شد. آجرهای شکسته تعویض و یا از دیوار خارج و پشت و رو شده و قسمت پشتی آجرها به عنوان نما استفاده شد و کل بند کشی‌ها دوباره انجام گرفت.
او ادامه داد: قسمت شرقی ساختمان در سال‌های گذشته توسط مالک وقت به سردخانه تبدیل شد و بیش از آنچه تصور می‌کردیم خراب شده بود. برای استحکام بخشی، بسیاری از دیوارها تا نیمه بتن ریزی شد و با توجه به کم بودن آجرهای سالم قدیمی، با آجرهای جدید مرمت شد و تا حد ممکن تلاش شد که مرز بین آجرهای قدیمی و جدید برای بیننده مشخص باشد. از آنجایی که تمام قسمت قدیمی طبقه همکف از خشت گلی خام ساخته شده و استحکام لازم برای بنایی که قرار است به عنوان مکانی عمومی استفاده شود را نداشت همچنین سقف چوبی توسط موریانه خورده شده بود برآن شدیم تا کل دیوارهای طبقه همکف را تخریب و دیوارهای سبک جایگزین کنیم. سقف را نیز عوض کردیم و باتوجه به بکار بردن ستونهای محکم جدید، تصمیم بر این شد که بام باغ (روف گاردن) هم ایجاد شود.
هاستل پهلوان رزاز
اکنون نیز با صرف سرمایه‌ای در حدود ۳ میلیارد تومان مهمانخانۀ پهلوان رزاز که در کل دارای ۴۰۰ متر زمین، حدود ۵۷۰ متر بنا با ۱۱ اتاق با تخت‌های ۲ طبقه در انتظار گردشگران خارجی است و ظرفیت پذیرش ۴۴ گردشگر را دارد. قسمت دیگری از زیرزمین هم به آشپزخانه و سالن غذا خوری شده است و با توجه به کارکرد این مجموعه در قالب هاستل، که با معاشرت و شریک شدن در یک اتاق شروع شده و با آشپزی در آشپزخانه هاستل، هم صحبتی در اتاق نشیمن، وقت گذرانی در داخل هاستل، اجرای برنامه‌ها و گردش‌های کوتاه و گاه بلند ادامه می‌یابد؛ فقط گردشگران خارجی دراین مکان اقامت خواهند داشت.
به گفته سرمایه‌گذاری این مجموعه، یک شب اقامت گردشگران خارجی به همراه صبحانه با هزینه‌ای در حدود ۷ یا ۸ یور همراه است و از ژانویه ۲۰۱۸ نیز نخستین مسافران به خانه پهلوان رزاز می‌آیند. البته مجوز این مجموعه اقامتی به عنوان اقامتگاه سنتی پهلوان رزاز از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر شده است. چراکه سازمان میراث و گردشگری تعریفی از هاستل ندارد و درحال حاضر خانه‌های تاریخی با تغییر کابری و تبدیل به محل اقامت نام اقامتگاه سنتی را به خود می‌گیرند.
از آنجایی که خانه‌های تاریخی و جاذبه‌های گردشگری متعددی مانند خانه تاریخی شهید مدرس در نزدیکی این مرکز اقامتی قرار دارد رفت و آمد گردشگران به محله می‌تواند درعین معرفی این جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی به گردشگران، امنیت محله را نیز تضمین کند و چهره‌ای جدید به این بخش از بافت تاریخی شهر ببخشد. این مرکز اقامتی به صورت رسمی در بهمن ماه سال جاری همزمان با دهه فجر با حضور مسئولان و متولیان امر افتتاح می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید