تصویر روز: کارشناسنان پیش بینی می کنند روند خشکسالی برای مدتی از ما دور می شود و بجای آن شاهد سالهای پرآبی خواهیم بود و بارش برف نصیب اکثر نقاط ایران خواهد شد.
بارانهای مدیترانه ای مجددا در جغرافیای ما ظاهر شده و هوای خنک باز می گردد. از سالیان دور علی رغم هشدار متخصصان و کارشناسان، ما از این نعمت با ارزش الهی، استفاده ای صحیح نکرده ایم و موقعیت های فراوانی را که در اختیار داشته ایم به سادگی فراموش کرده وپشت سر گذاشته ایم. بارش این نعمت گران بها، فرصت خوبی برای ما بوجود می آورد تا روش های نادرست مصرف دیرین خود را اصلاح کنیم.
برنامه ریزی لازم را انجام دهیم و از راهنمایی متخصصین بهره مند شویم. مسئولین ما همواره تاکنون بجای حل مسئله، صورت مسئله را پاک کرده اند. گفته اند قیمت آب ارزان است و باید آنرا گران کنند. آبی که همیشه برای ما مقدس و رایگان بود، امروز تصمیم گرفته اند به بالای متر مکعبی هزار تومان عرضه کنند. سالها دلیل و برهان آورده اند که آب ارزان است و قیمت آن باید بالا برود. حال اگر به دلیل مصرف کم، مردم بیمار شدند، یا محیط زیست با مشکل روبرو شدف طبق معمول به مسئولان ربطی ندارد. مهم آن است که مشکل خودشان حل شود. وقتی نمی توانند آب را مدیریت کنند از روش های خشن استفاده می کنند. فرهنگ سازی و آموزش جای خود را به زورگویی می دهد. این روش برای کسانی است که مدیریت نمی دانند و نیازی به کارشناسان و مشاورین متخصص و دلسوزان بخش ندارند و یا قدرت استفاده از آن ها را نمی دانند. بنابراین به جای برنامه ریزی و ارائه راهکاری مناسب مانند سایرین از روش زورگویی استفاده می کنند. آبی که روزی مجانی توزیع می شد و یا روزی که مترمکعبی ۲ ریال یا ۵ ریال بود، امروز به بالای ده هزار ریال رسانده اند و راهکاری اصولی برای استفاده بهینه از آن، کمتر ارائه کرده اند. اگر امروز که پیش بینی می شود دوره های پربارانی در پیش رو داشته باشیم، بار دیگر دست روی دست گذاشته و از فرصت استفاده ای بجا نکنیم، آیندگان باید این کشور بی آب را رها کرده و از این سرزمین کوچ کنند.
نمایشگاه صنعت آب امسال با انتقادهای فراوانی روبرو بود. از مسئولین عالی رتبه نظام کمتر دعوت شده بود. از نمایندگان مردم به ویژه کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی خبری نبود. وزیران ذیربط این بخش در این نمایشگاه حضور نداشتند. حتی معاونان آنان نیز نبودند. نمایشگاه، آن طراوت قبلی را نداشت و بخش خصوصی دلسرد بود. و با این شرایط، صنعت فقیر بخش آب این روزها فقیرتر می شود. آنگونه که می گویند ایران در شاخص های توسعه یافتگی رتبه بالایی دارد، اما نتوانسته ایم از آن به خوبی استفاده کنیم. فساد اداری و رانت، جای کیفیت و تخصص را گرفته است. در مناقصات و مزایده ها کیفیت را فدای کمیت کرده ایم. مگر می شود استانداردها را در قراردادها فراموش کنیم و فقط قیمت ارزان را ملاک عمل قرار دهیم. پمپی که با هزینه بالایی تولید می شود قطعا از استاندارد بسیار بالایی برخوردار است و حق نداریم آن را از سرفصل های مناقصه کنار بگذاریم. ضرب المثل انگلیسی را به یاد بیاورید که می گوید «هنوز آنقدرپولدار نشده ام که جنس ارزان بخرم» چرا کوتاه مدت فکر می کنیم و کوتاه مدت حرکت می کنیم؟ چرا نمی توانیم برای یک دوره بلند مدت، برنامه ریزی کنیم، برنامه های دوم و سوم و چهارم و پنجم کشور در بخش آب چه نتایجی داشته و چه دست آوردی برای ما ارائه کرده است؟ قانون توزیع عادلانه آب را چه کردیم؟ چشم انداز بیست ساله توسعه آب به کجا رسید؟ این فدراسیون آب برای چه منظوری ایجاد شده و نهادهای قبی تحقیقاتی آب چه سرانجامی یافته اند؟ مدیریت منابع آب چه می کند؟ چه میزان در تقویت مشاورین نقش داریم؟ چه میزان از تخصص آنها بهرمند شده ایم. تا چه زمانی بگویند، بنویسند و در قفسه های خاک گرفته قرار بدهند. چگونه می توانیم آسیب های اجتماعی و اقتصادی در این بخش را کاهش دهیم؟ قوانین ومقررات دربخش آب به وفور دیده می شود ولی استفاده از آن را به دلایل گوناگون کنار گذاشته ایم.
بدیهی است وقتی قوانین را اجرایی نکنیم، فساد حاکم می شود و وقتی فساد حاکم شد دستاوردی برای بهبود مشاهده نمی شود و چشم انداز مثبتی وجود ندارد. بارها اشاره کرده اند و میگوییم که باید بخش خصوصی تقویت شود ولی حرکت قابل توجهی وجود ندارد. امروز از پیشکسوتان بخش آب که تجربه های تلخ و شیرینی داشته و شکست های زیادی را تجربه کرده اند، چه بهره ای می بریم. این متخصصین برای کشور عزیز ما هزینه سنگینی داشته اند. نباید آنها را فراموش کنیم، تا باری دیگر همان مسیر را طی کرده و همان راه های غلط گذشته را باز ادامه دهیم. اگر ما خواهان آینده ای خوب هستیم، باید کیفیت را سرلوحه اجرای پروژه ها قرار دهیم. در مناقصه ها ومزایده ها قوانین و مقررات را به درستی در نظر بگیریم و پیمانکاران، تولید کنندگان و مشاورین غیر استاندارد را که از درجه علمی بالایی بهره مند نیستند، حذف کنیم. تا کی خواهیم گفت «هرچه پیش آید خوش آید» ما مدتهاست زمان را از دست داده ایم. نباید باری دیگر برای پروژه هایی که دستاوردی برای ما ندارند کلنگ بزنیم تا عده ای به نوایی برسند. سالها آن را ادامه داده ایم و آخر کار هیچ دستاورد و نتیجه ای نداشته و بیهوده آن را رها کرده ایم. باید رقابت سالم را به جای رانت، سرلوحه فعالیت ها قرار دهیم و از پروژه های با کیفیت مورد نیاز و ارزشمند حمایت کنیم. چندین سال بخش آب را برای رضای خاطر دوستان با مشکل روبرو کرده ایم و افراد بی تجربه را جایگزین افراد توانمند کرده ایم. به نظر می رسد هر چه کرده ایم و هر بلایی که بر سر این بخش آورده ایم با برنامه های غلط، بحران آب را به فاجعه تبدیل کرده ایم. حرف زدن برای زنده نگهداشتن آب تالاب گاو خونی، دریاچه ارومیه، رودخانه زاینده رود، نیشکر خوزستان، رودخانه کارون و کرخه، دریاچه هامون، تالاب انزلی و جازموریان، دریاچه بختگان و… کافی نیست «به عمل کاربرآید به سخندانی نیست» قوانین را جدی بگیریم. با نزول برکات خداوند فرصت داریم این چند سال غفلت را جبران کنیم، از ورشکستگی پیمانکاران تولیدکنندگان جلوگیری کنیم، طلب آنها را پرداخت کنیم، اعتبار لازم را در اختیارشان قرار داده و و از بخش مالی بخواهیم که بودجه کافی در اختیارشان قرار دهد. از مدیران توانمند بهره ببریم. از مشاورین ارزشمند استفاده کنیم و پیشنهادهای اصولی را پشت گوش قرار ندهیم تا فاجعه سد گتوند تکرار نشود. یادمان نرود مردم شریف یزد سالها با ۵۰ میلی لیتر بارندگی و مردم محترم بندر انزلی با ۲۰۰۰ میلی متر بارندگی در سال زندگی کرده اند و از زندگی خود راضی بوده اند و چه بسیار مردم کویرنشین ما چالش ها را به قوت تبدیل کرده اند که باید از آنها عبرت بگیریم. یادمان نرود که ما در اجرای قنات، آبخوان داری و آبخیزدای شهره جهان هستیم و مردم این سرزمین از دیرباز در مقابل کمبود آب مقاومت کرده و با آن سازگاری داشته و بهترین راه حل ها را ارائه کرده اند. با آرزوی موفقیت مسئولین بخش آب برای ایجاد راه کارهای اصولی و حمایت از بخش خصوصی برای اجرای بهتر پروژه ها، حفظ محیط زیست و حفظ سرزمین پهناور ایران.
تا شقایق هست زندگی باید کرد.
مهندس خسرو رفیعی
دیدگاهتان را بنویسید