اقتصاد مقاومتی از مسیر تعاون

تصویر روز: یکی از مهم‌ترین الزامات کلان اقتصادی کشور در حال حاضر برنامه‌ریزی برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.

در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به صورت ریشه‌ای بر مردم نهاد کردن اقتصاد و فراهم کردن زمینه‌های بروز ظرفیت‌های داخلی و تبدیل این ظرفیت‌های از بالقوه به بالفعل تاکید شده است. ماهیت خاص بخش تعاون باعث شده یکی از مردم‌ نهادترین بخش‌های اقتصادی ایران باشد. تا جایی بسیاری از کارشناسان براین باورند یکی از شروط مهم تحقق سیاست‌های اقتصاد مقامتی در حوزه مردم نهاد کردن اقتصاد، افزایش سهم بخش تعاون از اقتصاد کشور است، ضمن آنکه اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که در شرایط بروز ناملایمات و حوادث و بحران‌ها و یا در مسیر اهداف ، پویا و پایدار تخصیص بهینه منابع بدهد. رهبر انقلاب “اقتصاد مقاومتی” را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی کردند و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل “فشار اقتصادی دشمنان” و “آمادگی کشور برای جهش” را معرفی نمودند.
کارشناسان در تعریف اقتصاد مقاومتی می‌گویند: وقتی یک تکانه در اقتصاد رخ می دهد، اقتصاد ما چند نوع رفتار می‌تواند از خود نشان دهد. اگر مدل اقتصاد ما منبعث از نظریه های مقاوم سازی نباشد تکانه می تواند عملکرد ما را تضعیف کند؛ همچنین اگر این تکانه خیلی زیاد باشد چه بسا اقتصاد ما نتواند آن را در خود هضم کند و شرایط اقتصادی ما را بسیار بدتر کند و چه بسا رشد اقتصادی ما را منفی کند اما اگر اقتصاد ما مبتنی بر نظریه های اقتصاد مقاوم باشد قطعا می‌تواند این تکانه را در خودش هضم کند و به حالت پایدار قبلی بازگردد. مضاف بر اینکه اقتصاد مقاومتی مفهومی است که درپی مقاوم سازی، بحران زدایی و ترمیم ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی مطرح می شود که قطعا باور و مشارکت همگانی واعمال مدیریت های عقلایی ومدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است.
اقتصاد مقاومتی اشاره به ساختاری نظام مند دارد که در آن تهدیدات به فرصت ها بدل شده و زمینه رشد و توسعه اقتصادی و نهایتا عدالت اجتماعی از دل آن به وقوع خواهد پیوست. تحقق اقتصاد مقاومتی به مثابه یک هدف مورد نظر است، که نتیجه آن قطع وابستگی و جلوگیری از فشارهای اقتصادی دشمنان خواهد بود.
اقتصاد مقاومتی با تاکید بر ارائه آزادی عمل بیشتر به مردم و اقتصاد داخلی و حتی افزایش برنامه های توسعه ای سعی می نماید خود را در مقابل توطئه های دشمنان و حتی رقبای اقتصادی مقاوم کند، تا شرایط اقتصادی که بعضاً از جانب رقبا بر اقتصاد ملی تحمیل می شود، نتواند زمینه تسلط آنان را بر کشور فراهم کند.
یکی از اهداف مهم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی افزایش درجه تاب‌آوری اقتصاد داخلی در مقابل تکانه‌های خارجی است. ماهیت بخش تعاون به گونه‌ای است که با استفاده از سرمایه‌های خرد شکل‌ می‌گیرد و بر اساس عموم تئور‌ی‌های اقتصادی مدرن موجود، تجمیع سرمایه از طریق جذب سرمایه‌های خرد دارای بیشترین میزان درجه مقاومت در مقابل تکانه‌های اقتصادی است. براین اساس رابطه میان توسعه بخش تعاون و تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را می‌توان یک رابطه مستقیم ارزیابی کرد. در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، بر مقاوم بودن اقتصاد، حمایت از تولید، مردمی‌کردن اقتصاد، مدیریت مصرف و فعالیت‌های دانش بنیان تاکید شده و تعاونی‌ها به عنوان بنگاه‌های اقتصادی مردم‌نهاد که با سرمایه مردمی، برای مردم و با مدیریت مردم فعالیت می‌کنند نقش مهم و موثری در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارند.
اهداف اقتصاد مقاومتی با هدف های اقتصادی تعاون از جمله تحقق اشتغال کامل، توزیع عادلانه ثروت و پیشگیری از انحصار، احتکار و تورم نه تنها تضادی ندارد بلکه بیانگرهمپوشانی قوی و دقیق بین آنها می باشد و برای رسیدن به این اهداف، مناسبترین بستر، بخش تعاون است که می توان از طریق مشارکت مردمی و در پی آن نظارت و حمایت دولتی به آن نایل شد. بر این اساس،هرچه باورهای مردم به مشارکت در بخش تعاون ، بیشتر و شناخت فلسفه آن دقیق تر باشد، به همین میزان دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی مطمئن تر خواهد بود.تعاون و همکاری میتواند در جهت رشد وشکوفایی جامعه نقش بسزایی داشته و با گسترش فرهنگ تعاون، وحدت و یکدلی در جامعه حاکم شده وابتکارها و خلاقیت پدیدار میشود. این بخش بر اساس الگوی پیشرفت درونزا طراحی شده است به گونهای که با اتکا به نیروی مردم ریسک را کاهش داده و سرمایه گذاری را افزایش میدهد تا از یک سو باتحریمهای مختلف اقتصادی مقابله نموده تا این تحریمها کمترین آسیب را متوجه اقتصاد کشور نماید و این تهدید را به فرصت تبدیل نموده و از سوی دیگر با تغییر نگرش در اقتصاد داخلی و توجه بیشتر بر ظرفیتهاو پتانسیل های کشور زمینه کاهش اتکا به درآمدهای نفتی را فراهم نمود بنابراین الگوی اقتصاد مقاومتی الگویی است که در بستر بخش تعاون تحقق یافته و نوید بخش توسعه پایدار منطقه ای و بومی است
رشد اقتصادی، فقرزدایی، اشتغال مولد، یکپارچگی اجتماعی، تقویت کارآفرینی و مدیریت، تمرکز سرمایه‌های کوچک در قالب سرمایه‌های متوسط و کلان؛ اینها تنها بخشی از اهداف شکل‌گیری بخش تعاون است که در قوانین مربوط به شکل‌گیری این بخش مورد تاکید قرار گرفته است. اقتصاد ایران به هر کدام از مولفه‌های پیش‌گفته به شدت نیازمند است و به باور بسیاری از کارشناسان اقتصادی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی که می‌تواند در اقتصادی با‌مختصات ایران، نقش‌ آفرینی کند، بخش تعاون است. به دلایل مختلف، بخش‌ خصوصی قوی در اقتصاد ایران هیچگاه شکل‌ نگرفته است و وابستگی به نفت در طول تاریخ اقتصادی ایران باعث شده بخش خصوصی هم کم کم به سمت استفاده از رانت‌های اقتصادی مربوط به اقتصادهای تک محصولی متمایل شود. از سوی دیگر بر هیچ اقتصاددان و ناظر اقتصادی پوشیده نیست که اقتصاد دولتی نمی‌تواند اهداف متعالی اقتصادی را محقق سازد. اقتصاد دولتی در واقع یک تجربه شکست خورده از اداره اقتصادی کشورهاست.
اما بخش تعاون! به باور کارشناسان با توجه به روحیات اجتماعی و فرهنگی در ایران، این بخش در صورتی که تقویت شود می‌تواند بسیار کارآمدتر از دو بخش دیگر یعنی بخش خصوصی و دولتی در عرصه اقتصادی کشور نقش آفرینی کند. بخش تعاون در همه دنیا هم یکی از پایدارترین بخش‌ها خصوصاً در حوزه اشتغالزایی است. در علم جدید اقتصاد هر پدیده و نهادی که بتواند با جذب سرمایه‌های خرد، تشکیل هلدینگ‌های با‌سرمایه متوسط و کلان بدهد، باید به شدت تقویت شود. از این منظر است که بخش تعاون در ایران از آنجایی که کارآیی انجام چنین فرآیندی را دارد و تجربیات گذشته هم نشان داده مردم به این بخش اعتماد دارند، باید به شدت مورد حمایت قرار گیرند.
به اعتقاد کارشناسان در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و نظامهای اقتصادی دنیا تعاونیها جایگاه خاصی دارند و سهم قابل ملاحظه ای از اقتصاد را به خود اختصاص دادهاند از طرفی تقویت بخش تعاون موجب رشد سرمایه اجتماعی میشود و امروزه هرچه سرمایه های اجتماعی در کشورها افزایش یابد، مدیریت اجرایی و سیاسی کشور به روش سهلتری انجام میشود به عبارت ساده ترتعاونی ها از نیازهای ضروری امروز کشور ما هستند؛ زیرا موجب افزایش بهره‌وری میشوند این در حالی است که به دلایلی توجه به امر بهره وری و بخش تعاونی در کشور ما مغفول مانده است.
اقتصاد مقاومتی متکی به روحیه مشارکت و کار جمعی است و همکاری جمعی و سرمایه اجتماعی نیز به سرعت قابل تبدیل به سرمایه اقتصادی است. طبعا تعاون جز با روحیه همکاری و حرکت جمعی پیشرفت نخواهد کرد و اگر امروز هزاران میلیارد تومان نقدینگی در کشور وجود دارد این هنر اقتصاد تعاونی است که این سرمایه‌ها را در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی هدایت و اعتماد عمومی را جلب کند. تعاونی‌ها به دلیل داشتن ویژگی‌هایی همچون مردمی بودن، عدالت بنیان و درون زایی که در اقتصاد مقاومتی دیده می‌شود، نزدیکترین بخش به اقتصاد مقاومتی هستند. تعاون ظرف بزرگی است که واحدهای خرد، متوسط و کلان را در کنار هم قرار داده و با کارآمد کردن آنها ، اهداف فقرزدایی و رشد و رونق اقتصادی محقق می‌شود.

سعید معادی