تصویر روز: یکی از طرق تحقق توسعه پایدار و همراه کردن مشارکت عمومی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی، تحقق نهضت تعاون در یک کشور است. از آن جا که نمی توان در یک نظام اجتماعی به شکل فردی به همه اهداف خود رسید، لذا از طریق تعاون که یک مفهوم فرهنگی است، این مهم انجام می شود.
تعاون اتخاذ شیوه ای منظم بین افراد است که ضمن رعایت تعدادی اصول اساسی با هم به توافق رسیده و همکاری خود را به شکل داوطلبانه و بر اساس رفع نیازهای متشرک انجام می دهند. نهضت تعاون و اشکال جدید آن، پس از انقلاب صنعتی و تحولات اقتصادی ناشی از آن که منجر به وضع قانون صنعت گران، قانون انحصارها، قانون بینوایان و … در قرن ۱۶ و ۱۷ گردید، شکل گرفت. ایران نیز، در اصل ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی خود، تعاونی را به صورت بخش اصیل و مهم در اقتصاد، کنار بخش دولتی و خصوصی بیان کرده است و آن را به عنوان یکی از مسیرهای مهم رشد اقتصادی و تامین کننده عدالت اجتماعی در نظر گرفته است.
مسائل اقتصادی و مشکلات مربوط به آن هـمواره کشورهای جهان سوم را تهدید می‌کند و بیشترین تاثیر را بر روی طبقات ضعیف و متوسط جوامع دارد. تشکیل تعاونی ها، از راه حال های نسبتا موفق در تعدیل فشارهای اقتصادی و ایجاد رفاه نسبتا برای اقشار کم درآمد جامعه است. اهداف بخش تعاون عبارتند از: ایجاد و تامین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشـتغال کـامل، قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند، پیشگیری از تمرکز ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص و تحقق عدالت اجتماعی، جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت، قرار گـرفتن مـدیریت، سـرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کـار و تـشویق بـهره برداری از حاصل کار خود، پیشگیری از انحصار، و توسعه مشارکت عمومی بین مردم. در واقع، تعاون با گردش سرمایه ناچیز و راکد در دست اشخاص، تحرک اقتصادی را موجب می گردد، ولی اجازه نمی دهد سرمایه در دست عده معدودی متمرکز شود.
هم اکنون در کشورهایی چون کانادا، ژاپن، استرالیا و … اقتصاد تعاونی در تمامی عرصه های اجتماعی، مانند ایجاد واحدهای مسکونی، فروشگاه های زنجیره ای مصرف، کلینیک های بهداشتی و درمانی، مراکز صنعتی، کارگاه ها و کارخانه های بزرگ، صنایع دستی، برق رسانی و … حضور پویا و فعال دارد. بخش هایی که در اقتصاد ایران، تحت تاثیر مستقیم سیاست های توسعه تعاونی می باشند، به ترتیب اهمیت عبارت اند از: بخش خدمات بازرگانی؛ بخش کشاورزی، شیلات و جنگل داری؛ بخش صنعت و معدن؛ بخش حمل و نقل؛ و در نهایت بخش ساختمان.
به طور کلی تعاونی ها در سه حوزه تولید، سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال نقش تعیین کننده دارند. تعاونی ها در حوزه تولید از راه خرید، تولید و بازاریابی در مقیاس کلان، هزینه های تولید را کاهش داده و تولید را از نظر قابلیت رقابت قوی تر کنند. تعاونی های تولیدی با تجمیع سرمایه های اندک اعضا، اعتبار مالی را در خدمت تولید و اقتصاد کشور قرار می دهند. این تعاونی ها همچنین می توانند راساً به توزیع و فروش فراورده های تولیدی اقدام و دست واسطه ها را کوتاه کنند. در حوزه سرمایه گذاری، شرکت های تعاونی از طریق آموزش اعضا و ایجاد زمینه های اقتصادی قادرند در کاهش میزان مصرف افراد و در نتیجه افزایش پس انداز دخالت نموده و این سرمایه ها را در جهت سرمایه گذاری در تولید هدایت کنند. تعاونی ها می توانند این وجوه متمرکز شده را در یک صندوق تجمیع کرده و با انجام عملیات بانکی موجب بکار افتادن آن در جریان سرمایه گذاری گردند. تعاونی ها در حوزه اشغال نیز بسیار تاثیر گذار هستند، چرا که یکی از بزرگ ترین معضلات در کشورهای در حال توسعه نرخ بالای بیکاری است. بدیهی است صنایع کوچک به دلیل عدم توان رقابت با صنایع ماشینی و پیشرفته به تدریج موقعیت خود را در بازار اشتغال از دست داده اند. این واحدهای کوچک می توانند از طریق ایجاد واحدهای بزرگتر در قالب تعاونی ها موقعیت خویش را بهبود بخشیده و در حل مشکل اشتغال گام بردارند .رشد بخش های تعاونی علارغم اینکه موجب اشتغال مستقیم در بخش های تعاونی می گردد، به طور غیرمستقیم موجب رشد تقاضای نیروی کار و اشتغال زایی در سایر بخش های اقتصادی نیز می گردد.
از سویی، به منظور بسط و توسعه جایگاه و نقش تعاون در اقتصاد، می بایست از دخالت مستقیم دولت و دستوری نمودن این بخش کاست و بر آزادی عمل آن در عرصه اقتصاد افزود. چرا که تا آینده قابل پیش بینی که در آن نظام های اقتصادی بر مبنای تفکیک کار، سرمایه و مدیریت شکل گرفته است، تعاونی ها نهادهای ایجاد کننده توازن در عدم تعادل های ناشی از دو قطب شدن اقتصاد دولتی و خصوصی خواهند بود. نقش تعاونی ها در کاهش فشار های معشیتی و حرکت به سوی عدالت اجتماعی حائز اهمیت است. برای مقابله با بی عدالتی اجتماعی، ناهنجاری اقتصادی و نیز به لحاظ کاهش واسطه با هدف افزایش سود و درآمد تولید کنندگان و افزایش قدرت خرید مصرف کنندگان، توسعه تعاونی ها راه حل اصولی و موفق به حساب می آید.
در مجموع؛ تعاونی ها به عنوان یک کار جمعی، دارای توانایی بالقوه در ریشه کن کردن فقر هستند، و قادرند سرمایه های نواحی شهری و روستایی را جمع آوری کرده؛ در به کارگیری مجدد سرمایه های جمعی در طرح های کشاورزی و صنعتی مساعدت کنند. با توسعه کار جمعی و تعاون عمومی بین مردم و با توزیع ثروت و سهیم شدن گروه بیشتری در مالکیت، بستر عدالت اجتماعی فراهم می شود.
زینت نوفر
دیدگاهتان را بنویسید