تصویر روز : از روز خلقت بشر بر روی این زمین خاکی ,همواره انواع حوادث در کمین انسانها بوده و میباشد.در ادبیات رایج رخداد سوانح و بد بیاری را تحت عنوان بد شانسی و گذر از مخاطرات و کسب نتایج مثبت در کارو زندگی را مردم, خوش شانسی نام گذاری نموده اند.

بر همین اساس در شعارهای چند دهه پیش سازمان ILO برای حساسیت زایی و هشدار به انسانها در محیط کار برای رعایت احتیاط و پیشگیری از سوانح , شعار ,,حادثه هرگز خبر نمیکند ,,را طراحی و دهها سال ترویج نمودند.

این شعار و سایر شعارهای مشابه در حوزه ایمنی و حفاظت صنعتی و بهداشت عمومی در محیط کار با پیشرفت سریع تکنولوژی و تغییرات مستمر و با سرعت زیاد رشد جوامع صنعتی و کشورهای توسعه یافته و همگام با افزایش سطح دانش و تجربیات انسانها نسبت به علل وقوع و راههای پیشگیری از حوادث ,  با تشکیل و یا تجدید نظر در برنامه های اجرایی و آموزشی  سازمانهای بین المللی تخصصی نسبت به تدوین استانداردهای جدید ایمنی و انتقال دانش و مهارتهای نوین مقابله با حوادث به کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه , موجب بازنگری در شعارها و آموزه های ایمنی همگام با تحولات دانش بشری و تکنو لوژی گردیده است .از دهه ۱۹۷۰ که مفاهیم مدیریت ریسک از دروس نظری محض دانشگاهی بتدریج وارد مراحل اجرا درصنایع  شد و دانش HSEبطور جدی در بنگاههای صنعتی و پیمانکاری پیاده سازی گردید,با تکیه بر مطالعات- تجربیات نوین ,کارشناسان حوزه مدیریت ریسک اکنون تسلط کامل و دقیق برعوامل پدید آورنده مخاطرات در هر شاخه فعالیت شغلی و انسانی دست یافته اند   و لذا با ارزیابی و برنامه ریزی کنترل این عوامل خطر ساز موفق به کاهش حداکثری آمارحوادث در سطح جوامع شده اند .

اما با همه این پیشرفت ها اینک اصلی ترین عامل پدید آورنده مخاطرات مربوط به سهم ,,اشتباهات و خطای انسانی ,, ناشی از کمبود اطلاعات فردی و سازمانی و نیز قصور و تساهل در نزد اکثریت افراد جوامع در کشورهای در حال توسعه است ,که در این حوزه نیز آموزش های مستمر و ترویج فرهنگ ایمنی در این جوامع  میتواند موجب کاهش شدت و تعداد خسارتها گردد.

با اینوصف  ,,حادثه هرگز خبر نمیکند,, اکنون شعاری منسوخ شده و جذابیت آموزشیش  را از دست داده و جای خود را  به توانمند سازی عموم افراد جامعه به مباحث ,, آشنایی با علل رخ داد حوادث و مسولیت های فردی و اجتماعی اشخاص و چگونگی پیشگیری از وقوع حوادث ,,داده است .

بالا بودن آمار تصادفات جاده ای و تلفات انسانی و معلولیت ناشی از آن و نیز وجود همین وضعیت در محیط های کار و سایر صحنه های اجتماعی و شغلی زنگ خطری جدی برای مدیران کشور و کارشناسان مدیریت ریسک را به صدا در آورده تا هرچه سریعتر برنامه های اجرایی پیاده سازی مدیریت ریسک را با یاری گرفتن از دانش اساتید دانشگاهها ,سازمانها رسمی مسول و مردم نهاد و کارشناسان متخصص -خصوصا جلب حمایت قوه قضاییه, ضمن ترویج و تشویق عامه هموطنان نسبت به آشنایی با شرایط و رفتارهای خطر ساز , آموزش روش های فرار از انواع خطر, هموطنان را نسبت به واکنش مناسب به رفتارهای خطر آفرین و حادثه ساز ترغیب و حساس کنند .

نقش قوای محترم مجریه و قضاییه در برخورد جدی با اشخاص حقیقی و حقوقی مسول در فعالیت های شغلی و اجتماعی که در ذات عملیات اجرایی و شغلی آنها ,,ضریب خطر ,, حداکثری  وجود دارد  و الزام آنها به مسولیت پذیری و رعایت دقیق  اصول ایمنی و جدیت در مجازات آنها در صورت قصور و اهمال با بهره گیری از  ظرفیت های قانونی ,موجبات اجرایی شدن اصول و مقررات ایمنی را بطور کاملا جدی در سازمانها و جامعه فراهم میسازد.

بدون تردید, در گام بعدی ,تامین پوششهای بیمه ای مناسب برای مقابله با عواقب منفی خسارتهایی که  رخ میدهند از اهمیت بسزایی برخوردار است که الزام همه اشخاصی که مسول اعمال خویش نسبت به حقوق دیگران هستند به تامین الزامات ایمنی و پوششهای بیمه ای مناسب وکارآمد,اهمیت دارد و از سوی دیگر الزام شرکت های بیمه در تامین پوشش های بیمه ای با درک شرایط ریسک بیمه گذاران و عدم تفسیر یکسویه شرکت های بیمه از مفاد قراردادها به سود خود ,زمینه توزیع منطقی ریسک ها در سطح ملی و پیاده سازی جامع حمایت های بیمه ای را فراهم میسازد.

پس” پتانسیل حادثه همواره در همه فعالیت ها وجود دارد و قابل پیش بینی است ,اما تعیین محل دقیق و زمان وقوع رخداد حوادث مشخص نیست. !!!”

 دانش و تجربیات کارشناسان علم مدیریت ریسک و ایمنی دردنیا برای   پیش بینی و پیشگیری ازحوادث به یاری انسانها آمده است.

بدون وجود رویکرد سیستمی و استراتژیک به مدیریت ریسک و بیمه گری نوین، رسیدن به اهداف توسعه پایدار و متوازن و نیز پیشرفت های فرهنگی ,اجتماعی و اقتصادی پیش بینی شده فقط آرزویی بیش نخواهد بود .

حمید رضا حاجی اشرفی

کارشناس مطالعات ریسک و بیمه