تصویر روز ـ به نقل از تسنیم، با گذشت حدود 4 سال از تصویب قانون جهش تولید مسکن، بانک مرکزی برخلاف روال گذشته، از آذرماه 1403 تاکنون هیچ گزارشی از عملکرد شبکه بانکی در اجرای این قانون منتشر نکرده و حتی صفحه مربوط به این گزارش‌ها را از بخش آمارهای سایت خود حذف کرده است.

این در حالی است که پیش از این، بانک مرکزی به‌صورت منظم و ماهانه جزئیات تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف طرح نهضت ملی مسکن را منتشر می‌کرد؛ گزارش‌هایی که بارها از عملکرد ضعیف بانک‌ها در اجرای این قانون پرده برداشت و موجب اعتراض رسانه ها و مجلس شورای اسلامی شد.

آخرین آمار رسمی منتشرشده توسط بانک مرکزی، مربوط به عملکرد تا پایان آبان‌ماه 1403 است که نشان می‌دهد مجموع تسهیلات پرداختی بانک‌ها به پروژه‌های نهضت ملی مسکن تنها 91.9 هزار میلیارد تومان بوده است. در این گزارش همچنین اشاره شده بود که 14 بانک حتی یک ریال نیز به این بخش پرداخت نکرده‌اند.

بر اساس داده‌های همان گزارش، در مجموع از ابتدای سال 1403 تا پایان آبان‌ماه، بانک‌ها حدود 427.8 هزار میلیارد تومان تسهیلات در بخش مسکن پرداخت کرده‌اند که نسبت به تکلیف قانونی (20 درصد از کل تسهیلات بانکی) همچنان فاصله معناداری دارد.

عقب‌ماندگی 193 هزار میلیارد تومانی بانک‌ها از تکلیف قانونی

طبق بند 4 قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها موظف به اختصاص حداقل 20 درصد از تسهیلات پرداختی خود به حوزه مسکن هستند. با این حال، آمار منتشرشده از سوی بانک مرکزی در مهرماه 1403 نشان می‌دهد که تنها 17.1 درصد از کل مانده تسهیلات ریالی (معادل 67225 هزار میلیارد ریال) به حوزه مسکن و ساختمان اختصاص یافته است.

در نتیجه، شبکه بانکی تا مهر ماه سال قبل حداقل 1937 هزار میلیارد ریال (معادل 193.7 هزار میلیارد تومان) از تعهد قانونی خود عقب بوده و قطعا الان به این رقم افزوده شده است. با وجود این کسری، نه نشانی از اجرای جریمه‌های مالیاتی دیده می‌شود و نه برخوردی جدی با بانک‌های متخلف صورت گرفته است.

چرا انتشار گزارش‌ها متوقف شد؟

توقف انتشار عمومی گزارش عملکرد بانک‌ها در اجرای قانون جهش تولید مسکن، در شرایطی اتفاق افتاده که فشار مجلس بر وزارت اقتصاد و بانک مرکزی برای پاسخ‌گویی درباره عملکرد ضعیف بانک‌ها افزایش یافته بود. سال گذشته، پای وزیر اقتصاد وقت و رئیس کل بانک مرکزی به جلسات مجلس کشیده شده و نمایندگان خواستار برخورد جدی با بانک‌های متخلف شده‌ بودند.

طبق اعلام بانک مرکزی، تا تاریخ 10 آذر 1403، از مجموع 1 میلیون و 953 هزار متقاضی غیرتکراری معرفی‌شده به شبکه بانکی، حدود 1 میلیون و 608 هزار نفر به بانک‌ها مراجعه کرده‌اند که از این میان، 947 هزار نفر موفق به انعقاد قرارداد شده‌اند. تاکنون نیز بیش از 187.4 هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت مسکن به 794 هزار واحد اعطا شده است.

با این وجود، روند کند پرداخت‌ها و فقدان نظارت جدی باعث شده بسیاری از متقاضیان همچنان در صف انتظار بمانند. اختلاف‌نظر میان وزارت راه و شهرسازی و بانک‌ها درباره مشکلات سامانه و فرآیند معرفی متقاضیان نیز مزید بر علت شده است.

در شرایطی که رکود ساخت‌وساز مسکن در کشور ادامه دارد و قدرت خرید خانوارها به‌شدت کاهش یافته، عملکرد شبکه بانکی در عمل به یکی از مهم‌ترین قوانین حوزه مسکن با علامت سؤال بزرگی مواجه شده است. توقف انتشار آمارها نیز بر این ابهام افزوده و احتمالاً باید منتظر پیگیری جدی‌تری از سوی مجلس در هفته‌های آینده بود.

تحلیلگران حوزه مسکن معتقدند که عدم انتشار عمومی این آمار نه تنها تخلف از روح شفافیت قانون است، بلکه باعث بی‌اعتمادی عمومی، کاهش پاسخ‌گویی نهادها و تضعیف نظارت رسانه‌ای و مردمی بر اجرای پروژه‌های ملی می‌شود.