تصویر روز ـ پیشتر تسنیم در گزارشی در خصوص کیفیت بدنه خودروی ایرانی 14 سوال چالشی از دستگاه های مرتبط شامل فولاد مبارکه، خودروسازان، وزارت صمت و سازمان ملی استاندارد پرسیده شد تا در این خصوص شفاف سازی کنند و مشخص شود که آیا ادعای پلیس درباره اینکه بی‌کیفیت و غیراستاندارد بودن بدنه خودروی ایرانی مهمترین عامل آمار بالای مرگ در تصادفات است، ادعای درستی است یا نه؟

یکی از دستگاه های مهم در این مورد سازمان ملی استاندارد است که باید به این سوالات پاسخ می داد که ؛ اولاً،آیا نظارت دقیقی بر رعایت همه استانداردهای اجباری در تولید خودرو دارند یا خیر؟ و ثانیاً،آیا استانداردهای ایمنی تولید خودرو در ایران به استانداردهای جهانی نزدیک است یا خیر؟ و اگر پاسخ منفی است، چرا؟

طبق ارزیابی‌های انجام شده، هر چند در هر بخش از بدنه خودرو باید ورق و آلیاژ مخصوصی به کار گرفته شود اما تا به امروز استاندارد مشخصی برای بدنه خودرو در سازمان ملی استاندارد ایران تعریف نشده است. با این حساب خودروسازان ایرانی براساس کدام شاخص استاندارد بدنه خودرو را تولید می‌کند؟

به اعتقاد کارشناسان خودرو تولید بدنه خودرو براساس استانداردهای کارخانه‌ای تولید کننده و منطبق بر طراحی خودرو انجام می‌شود و در طراحی خودرو استفاده از ورق های فولادی و جانمایی آنها تعریف شده است.

در این بخش وظیفه سازمان ملی استاندارد چیست؟ در نبود یک استاندارد مشخص برای بدنه خودرو نظارت سازمان استاندارد در تولید خودرو چگونه انجام می‌شود؟

پیگیری های تسنیم حاکی است، به صورت کلی در تولید ورق و انواع فولاد استانداردهای اجباری تعریف شده است اما اینکه خودروساز باید از کدام ورق در خودرو استفاده کند الزامی از سوی سازمان استاندارد تعریف نشده و خودروساز براساس طراحی خود از ورق ها در تولید محصولات استفاده می‌کند.

در واقع خودروساز براساس شاخص های خود ورق های فولادی را در محصولات استفاده می کند و بعد از 103 سال از سابقه تشکیل سازمان ملی استاندارد در کشور ما هنوز برای مواد اولیه بکار رفته در بدنه خودرو استاندارد مشخصی نداریم.

لازم به ذکر است، استاندارد 85 گانه ربطی به بدنه خودرو ندارد و دو موضوع مجزا هستند.در عین حال تولید بدنه خودرو رها هم نیست به این صورت که سازمان ملی استاندارد از همان مرحله نخست طراحی خودرو تا اجزا تشکیل دهنده محصولات نظارت لازم را دارد. به این صورت که خودروساز جزئیات طراحی خودرو و تأمین کنندگان قطعات خودرو را به سازمان ملی استاندارد معرفی می‌کند و اگر طرح و تأمین کننده قطعات مورد تایید سازمان استاندارد بود روند تولید خودرو انجام می شود.

حال اگر خودروساز در روند تولید محصول تغییراتی را در تأمین کنندگان قطعه انجام دهد باید با اطلاع و تایید سازمان ملی استاندارد باشد در غیر این صورت با خودروساز برخورد خواهد شد.

همچنین در مورد تامین کنندگان و استانداردهایی که باید رعایت کنند نکات مهمی را باید مورد توجه قرار داد. در این بخش ممکن است برخی از قطعات مشمول استاندارد اجباری و برخی مشمول استانداردهای تشویقی باشند. در قطعاتی که باید استاندارد اجباری داشته باشند سازمان استاندارد نظارت می‌کند که آیا قطعه تولیدشده استاندارد لازم را دارد یا خیر! اگر نداشت خودروساز مجاز به استفاده از آن در تولید خودرو نیست.

اما قطعاتی که استاندارد تشویقی دارند ممنوعیتی در استفاده از آنها نیست و سازمان ملی استاندارد هم حساسیتی در مورد این قطعات و کیفیت آنها ندارد.

در این میان برخی از قطعات مانند تعدادی از ورق های فولادی به صورت سفارشی تولید می شوند که در این بخش سازمان ملی استاندارد ممانعتی ندارد و تأمین کننده و خودروساز با هم تعامل دارند.

برای فهم بهتر موضوع چراغ خودرو را مثال می زنیم. این قطعه مشمول استاندارد اجباری است و حتی نصب آن نیز باید با رعایت استانداردهای اجباری باشد و اگر در هر مرحله از تولید، خودروساز استانداردهای چراغ را رعایت نکند مورد تایید سازمان استاندارد قرار نمی گیرد.

در ورق های فولادی و نبشی های مورد استفاده در خودرو هم استانداردهایی تعریف شده اما ربطی به استاندارد بدنه خودرو ندارد. به عنوان نمونه اگر خودروساز بخواهد از ورق فولادی که مشمول استاندارد تشویقی است استفاده کند منعی ندارد، اما اگر ورق مشمول استاندارد اجباری باشد باید فولادمبارکه نخست تایید سازمان ملی استاندارد را دریافت و سپس ورق را به خودروساز بدهد.

شاید برای شما این سوال مطرح شود که آیا خودروساز در روند تولید درگیر چارچوب‌های سازمان استاندارد برای استفاده از ورق‌های مشخص است یا خیر؟ در پاسخ باید گفت اینکه خودروساز از چه ورقی یا الیاژی برای محصولات خود استفاده کند به طراحی محصول ارتباط دارد و استاندارد به این موضوع ورود پیدا نکرده است.

البته وقتی محصول نهایی تولید می شود یکسری آزمون های مشخص برای ارزیابی کیفیت محصول توسط سازمان ملی استاندارد انجام می شود. به عنوان نمونه تست تصادف خودرو با نظارت سازمان ملی استاندارد انجام می شود.

در مجموع با این وضعیت، به نظر می رسد سازمان ملی استاندارد ایران نظارت دقیقی بر اساس معیارهای جهانی بر کیفیت بدنه خودروی ایرانی ندارد و فرایند نظارت سازمان ملی استاندارد باید دچار تغییرات اساسی شود.