تصویر روز ـ مایکل والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ و یکی از چهره‌های تندرو در قبال ایران، هدف مذاکرات جدید با تهران را «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای این کشور اعلام کرد؛ هدفی که شامل توقف غنی‌سازی اورانیوم، پایان دادن به روند تسلیحاتی و کنار گذاشتن موشک‌های دوربرد می‌شد. اما نیویورک تایمز گزارش کرده است که این موضع سخت‌گیرانه خیلی زود با سردرگمی و پیام‌های متناقض جایگزین شد.

در عرض تنها بیست و چهار ساعت، مقام‌های دولت ترامپ مواضعی متفاوت و گاه متضاد اتخاذ کردند، به‌گونه‌ای که به نظر می‌رسد دولت در حال بازگشت به مدل‌هایی شبیه توافق دوران اوباما است؛ توافقی که ترامپ آن را «فاجعه‌بار» توصیف کرده و در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شده بود. نیویورک تایمز می‌گوید برخی از این تناقض‌ها ناشی از بی‌تجربگی چهره‌هایی چون استیو ویتکوف است؛ دوست شخصی ترامپ که تا چند هفته پیش درگیر ساخت‌وساز آسمان‌خراش‌ها در نیویورک بود و حالا مسئول مذاکره درباره سانتریفیوژهای زیرزمینی ایران شده است.

با این حال، سردرگمی موجود در مواضع واشینگتن را نمی‌توان صرفاً به ناآشنایی با پرونده‌های هسته‌ای تقلیل داد. گزارش نیویورک تایمز حاکی از آن است که شکاف‌های عمیقی در درون تیم امنیت ملی ترامپ وجود دارد و همین اختلافات موجب شده دولت آمریکا نتواند راهبردی یکپارچه برای مواجهه با ایران تدوین کند. نتیجه تاکنون مجموعه‌ای از پیام‌های متناقض، تهدیدهای پرطمطراق و چرخش‌های ناگهانی بوده که یادآور رفتار دولت در موضوع تعرفه‌هاست.

در همین بستر، استیو ویتکوف پس از دیدارش با وزیر خارجه ایران در عمان، دیدگاهی متفاوت از والتز مطرح کرد. او در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز، پیشنهاد ساخت یک سیستم راستی‌آزمایی برای نظارت بر غنی‌سازی، موشک‌ها و حتی چاشنی بمب اتمی را مطرح کرد و برخلاف والتز، هرگز سخنی از «برچیدن کامل» به میان نیاورد. آن‌گونه که نیویورک تایمز روایت می‌کند، ویتکوف در عمل نسخه‌ای تغییر یافته و به‌ظاهر ترامپی‌شده از توافق هسته‌ای اوباما را ترسیم کرد.

در این مصاحبه، او حتی گفت که «در اصل می‌توان توافق قبلی را بهبود داد»؛ جمله‌ای که عملاً در تضاد با موضع رسمی ترامپ درباره برجام بود. خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ به دنبال همان نگاه منفی شکل گرفت، اما واکنش ایران نیز چندان ملایم نبود: تهران به‌تدریج تعهدات خود را کنار گذاشت و غنی‌سازی را افزایش داد.

موضع‌گیری ویتکوف اما بیش از یک شب دوام نیاورد. به گزارش نیویورک تایمز، او صبح روز بعد در جلسه‌ای با حضور ترامپ و سایر مقام‌ها در اتاق وضعیت، تحت فشار قرار گرفت و در نهایت در شبکه‌های اجتماعی نوشت که «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی خود را متوقف و حذف کند». این موضع، بازگشتی آشکار به ادبیات قبلی بود.

ساعاتی بعد، سخنگوی کاخ سفید نیز گفت که ترامپ از میزبانان عمانی خواسته ایران را به توقف کامل برنامه‌اش ترغیب کنند. با این حال، نیویورک تایمز تأکید می‌کند که در پشت صحنه، اختلافات همچنان باقی است. ویتکوف و معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس معتقدند اصرار بر برچیدن کامل برنامه هسته‌ای به بن‌بست مذاکرات منجر خواهد شد و به‌جای آن باید بر ایجاد یک سیستم نظارتی سختگیرانه، حتی مستقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تمرکز شود.

این موضع البته برای تندروهایی چون والتز و وزیر خارجه مارکو روبیو قابل‌قبول نیست. آن‌ها همچنان بر این باورند که ایران نباید هیچ‌گونه توانمندی برای غنی‌سازی در اختیار داشته باشد.

به گزارش نیویورک تایمز از سوی دیگر، ایران نیز نشانه‌هایی از تردید و بدبینی بروز داده است. آیت‌الله خامنه‌ای در دیداری با مقامات دولت گفته توافق ممکن است حاصل شود یا نشود، و افزود: «البته ما نسبت به طرف مقابل بسیار بدبین هستیم.»

در پایان، نیویورک تایمز به نقل از گری سامور، مقام سابق کاخ سفید در دولت‌های کلینتون و اوباما، گزارش می‌دهد که او نیز معتقد است حذف کامل برنامه هسته‌ای ایران واقع‌گرایانه نیست. به باور او، هر توافقی که بتواند «ساعت هسته‌ای» را مجدداً تنظیم کند، ارزش پیگیری دارد. سامور می‌گوید: «نه ترامپ خواهان جنگ است، نه ایران. این یعنی هنوز احتمال توافق وجود دارد.»

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان