تصویر روز: هم‌زمان با حضور وزیر اقتصادی امارات در مراسم مجازی جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی توسط سفارت ایران در امارات جنابان شیخ خلیفه بن زائد آل نهیان رئیس دولت امارات متحده عربی، محمد بن راشد آل مکتوم معاون رئیس؛ نخست‌وزیر و حاکم دبی و شیخ محمد بن زائد آل نهیان ولیعهد ابوظبی و معاون فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی پیام تبریکی به حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران ارسال کردند.

به نظر می‌رسد این پیام‌های متعدد نشانی واضح از آغاز فصل جدید روابط اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی باشد. که در ادامه به 6 نشانه دیگر رد وبدل شده در ماه‌های اخیرو پیش رو اشاره می‌کنیم.

ایرانیان از ده‌ها سال قبل نقش مهمی در اقتصاد و حتی سازندگی امارات متحده عربی و به‌ویژه دبی داشته‌اند و از همین رو حتی در بدترین شرایط تحریمی و کم شدن روابط سیاسی همچنان امارات در حوزه تجارت جزو 5 کشور اول شرکای تجاری ایران بوده است.

دکتر کرباسی معاون امور بین‌الملل اتاق ایران پیش‌تر دراین‌باره گفته بود: «نه امارات مایل است که از بازار ایران چشم‌پوشی کند و نه ایران تمایلی دارد که ظرفیت‌های خوب تجارت با امارات را از دست دهد. او با اشاره به حجم تجارت ایران و امارات در دوره‌های قبل گفته بود: در یک دوره‌ای حجم روابط تجاری ایران و امارات بالای ۳۰ میلیارد دلار هم بود.

اما در چند ماه اخیر سید محمد حسینی نماینده سیاسی ایران در ابوظبی مهم‌ترین مأموریت خود را توسعه روابط اقتصادی میان دو کشور اعلام کرده و در آخرین اظهارنظرش خبر از دیدار با شیوخ دولت امارات متحده عربی داده بود.

به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد بعد از یک وقفه چندماهه در بازسازی روابط سیاسی و اقتصادی ایران و امارات بعد از دیدار وزیران امور خارجه دو کشور در ماه‌های اول سال دوباره مذاکرات جدی از سر گرفته‌شده و می‌توان به‌زودی انتظار داشت که روابط دو کشور عادی شود.

اقدام بی‌سابقه امارات در روز 22 بهمن

کارشناسان روابط بین‌الملل منطقه دراین‌باره معتقدند که حضور وزیر اقتصاد امارات متحده عربی در مراسم مجازی جشن پیروزی انقلاب اسلامی مسبوق به سابقه نبوده و حتی در دوران روابط حسنه هم حضور در این نوع مراسم‌ها در حد مدیرکل بوده و حضور وزیر اقتصاد امارات نشان از اراده و اهمیت بازسازی روابط دو کشور در حوزه اقتصادی است که به‌خوبی نقش مؤثر نماینده ایران در امارات را نیز نمایان می‌کند.

تأکید وزارت امور خارجه امارات بر کاهش تنش‌ها در منطقه

همچنین به نظر می‌رسد حتی در گفت‌وگو نماینده آمریکا در امور ایران با وزیر خارجه امارات نیز بر کاهش تنش‌ها تأکید شده بود.

خبرگزاری رسمی امارات متحده عربی درباره گفت‌وگوی تلفنی رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران که شنبه‌شب این هفته با وزیر خارجه امارات متحده عربی انجام شد، نوشته بود: شیخ عبدالله بن زائد آل نهیان در گفت‌وگو با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در خصوص پایبندی کشورش به همکاری با دولت جدید آمریکا برای کاهش تنش‌ها در منطقه صحبت کرد.

سیاست ایران در قبال کشورهای همسایه

در ماه‌های اخیر ایران از مسیر مسئولان بلندپایه خود ابراز تمایل به کاهش تنش‌ها در منطقه را به انحا مختلف ابراز کرده است.

توئیت دکتر ظریف به زبان عربی خطاب به همسایگان در آبان ماه و هم‌زمان با اعلام شکست ترامپ در انتخابات آمریکا نقطه عطفی بر اعلام جدی پایان دادن به اختلافات و تنش‌ها بود. او در توئیت خود نوشت: «ترامپ رفت؛ ما و همسایگانمان ماندیم. تکیه به بیگانگان امنیت نمی‌آورد بلکه امید را بر باد می‌دهد. دست‌های خود را برای همکاری جهت تحقق منافع مشترک مردم و کشورهایمان دراز می‌کنیم. ما همه را به گفت‌وگو دعوت می‌کنیم چراکه تنها راه پایان دادن به اختلافات و تنش‌هاست. همه باهم برای ساخت آینده‌ای بهتر برای منطقه‌مان.»

نگاهی به آمار صادرات و واردات میان دو کشور ایران و امارات نیز نشان می‌دهد که تقریباً سطح تجارت از همین ماه روندی صعودی داشته و طبق آخرین آمار اعلامی مهدی میراشرفی رئیس‌کل گمرک جمهوری اسلام ایران در مورد تجارت ایران با امارات در 10 ماهه سال صادرات ایران به امارات به وزن 12 میلیون و 800 هزار تن به ارزش 3 میلیارد و 700 میلیون دلار رسید و واردات ایران از امارات به وزن 4 میلیون و 100 هزار تن به ارزش 7 میلیارد و 400 میلیون دلار رسید.

این در حالی است که سال جاری روابط تجاری ایران و امارات متأثر از دو عامل کرونا و ایجاد ارتباط با رژیم صهیونیستی در ماه‌های مختلف تحت شعاع قرارگرفته ولی انتظار می‌رود که سطح روابط تجاری در ماه‌های باقی‌مانده سال شمسی بیشتر شود.

اما همین سیاست اعلامی از سوی دکتر ظریف در دیدار روسای اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای همسایه در 23 آذر از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری نیز تکرار شد تا بار دیگر دولت نشان دهد استراتژی کشور مبنی بر توسعه روابط تجاری با ١٥ کشور همسایه مطابق با راهبردهای اساسی نظام بوده و روابط تجاری با این کشورها ازجمله امارات باید بیش از هر زمان دیگری گسترش یابد.

جهانگیری در خصوص روابط اقتصادی با امارات متحده عربی گفته بود: امارات همیشه در خصوص مسائل اقتصادی رویکرد متفاوتی نسبت به مسائل سیاسی داشته و هرچقدر در عرصه اقتصادی همکاری‌ها را بیشترکنیم؛ بازهم ظرفیت وجود دارد.

دکتر جهانگیری همچنین در واکنش به ارائه گزارش رئیس اتاق ایران و امارات درباره نحوه تعامل با اتاق دبی، گفته بود: ما علاقه‌مند به توسعه و گسترش روابط اقتصادی با کشورهای همسایه هستیم و هیچ محدودیتی برای همکاری‌های تجاری و اقتصادی با کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای همسایه وجود ندارد و نباید اجازه دهیم مبادلات اقتصادی به خاطر برخی مسائل سیاسی حاشیه‌ای کاهش پیدا کند.

پیشنهاد اتاق ایران و امارات عملیاتی شد

همچنین دکتر فرشید فرزانگان رئیس اتاق مشترک ایران و امارات درباره اهمیت ضرورت دیپلماسی فعال با کشور‌های عربی چندی پیش‌گفته بود: «ما اگر با یک دیپلماسی بسیار قوی در کشور‌های عربی داشته باشیم و سعی کنیم در سطح وزرا یعنی وزیر امور خارجه، صمت، اقتصاد، بهداشت و راه و شهرسازی رفت‌وآمدهایی با کشور امارات و طرف مقابل خود داشته و سعی کنیم که به‌طور اقتصادی مسائل را دنبال کنیم، دو کشور جذابیت‌های خوبی برای یکدیگر خواهند داشت.»

نمایشگاه اکسپو فرصتی برای مودت و دوستی بیشتر

کاهش تجارت خارجی با امارات برای هر دو کشور آثار منفی در پی دارد. اما با نشانه‌های ظهور روابط جدید امید می‌رود که نه‌تنها در ماه‌های پایانی امسال سطح روابط اقتصادی و تجارت افزایش یابد بلکه در سال آینده با توجه به برگزاری نمایشگاه اکسپو 2020 که به مدت 6 ماه برگزار خواهد شد، توسعه روابط تجاری با کاهش تنش‌ها دچار جهش شود. لذا از هم‌اکنون باید ایران خود را برای یک جهش صادراتی و توسعه روابط اقتصادی برنامه‌ریزی کند.

گفتنی است در ماه‌های اخیر اتاق ایران و امارات در تلاش برای بازسازی روابط اقتصادی میان دو کشور مکاتبات و مذاکرات متعددی با شرکت‌های بزرگ اماراتی، و در تعامل و اعضا اتاق بازرگانی در حوزه‌های مختلف انجام داده است.

♦مهران ابراهیمیان