تصویر روز : خلاقیت و نوآوری کودک غالبا در زمان هایی شکوفا می شود که آزادی عمل دارد ، می تواند قوه تخیل خویش را برای ساختن چیزی به کار اندازد. از آنجا که سفالگری و بازی با گِل رس طبق الگو، مدل و نقشه از پیش تعیین شده نیست کودکان می توانند به آفرینش دست بزنند.

همان طور که نقاشی کردن موجب خلاقیت، ابتکار، نوآوری و لذت درونی برای کودک می شود، سفالگری و گِل بازی افزون بر همان اثرات، سرگرمی بسیار لذت بخش و شادی آفرین برای کودکان به حساب می آید.

دریافت این مطلب که آیا کودکان، استعداد تصویری و ساخت شکلهای ابتداییشان را در جریان خطاها و اشتباهات مکرر می آموزند امریست بدیهی و ساختِ یک چند وجهی(هرچند ساده) متضمن چندین مورد تصمیم گیریست.

در طرح های ساده کودک سعی در پاسخ به سوالات محدودی دارد، از جمله:

۱-از کجا باید شروع کرد

۲-چطور گِل را هدایت و کنترل کرد

۳-چطور گِل را با تصویر ذهنی هماهنگ کرد

۴-کی کار را تمام شده دید

رسیدن به پاسخ هر یک از این سوالات پیامدهایی مثبت در پی خواهد داشت .در پاسخ به سوال اول:کودک با میزان سختیِ اولین قدم برای شروع هر کار و سنجشِ ملزوماتِ کار آشنا میشود که در شرایط ناگزیرِ رشد و روند زندگی بسیار پرفایده و اثرگذار است.

در پاسخ به سوال دوم: میآموزد میزان سختی و نرمی گِل و ترکیبات متنوع گِل، میتواند نتایجی کاملا متفاوت داشته باشد که برای رسیدن به طرح ایده آلش، پس از چندین مورد آزمون و خطا و کسب تجربیات لامسه و بصری و …. سرانجام به نتیجهء مطلوب میرسد.

در پاسخ به سوال سوم:کودک میآموزد، همزمان که به طرح اش می اندیشد و آنرا به شکل مجسم و در قالب گِل فرض میکند،انگشتانش را با ذهنش هماهنگ میکند و سرانجام مفاهیمی مثل ارتفاع،ضخامت،عمق،طول و عرض و…. را به خوبی و سهل درک میکند و پی در پی میسازد.

در پاسخ به سوال چهارم:آسایشی که پس از طی مسافتی طولانی ودیدنِ مقصدی دلپذیر ، بی شباهت به حسی که کودک پس از اتمام یک دست ساخته ی سفالی تجربه میکند ،نیست.کودک شعفی وصف ناپذیر را تجربه میکند و به دنیایش مخلوقی می افزاید و حسِ آفرینندگی سبب ساز رشد روانیِ مثبت و میل به سازندگی میشود.

اما در اشکال پیچیده تر کودک با پرسشهای بیشتری مواجه است:

۱-طرح از چند جزء ساخته شده

۲-اندازه ی هر بخش چقدر است

۳-چگونه و با چه ترتیبی اجزاء به هم متصل میشوند

۴-نحوه قرار گیری و زاویه ی اجزا نسبت به یکدیگر چگونه است

۵-جزئیات چقدر میتوانند مهم و تاثیرگذار باشند

۶-چطور این اجزاء در کنار هم شکلی واحد و مطلوب را پدید میآورند

۷-در روند ساختِ هر بخش از چه تکنیکی میتوان استفاده کرد

۸-آیا روشهای دیگری برای ساخت اثری مشابه میتوان ابداع کرد

شاید کودکان بطور واضح این سوالات را بازگو و مطرح نکنند ولی در در خِلال کار با آنها کاملا مشهود است که نوع برخوردشان با گِل در راستای پاسخ به این سوالات است.

پر واضح است،کودکانی که گِل بازی را تجربه کرده اند به مفاهیم ادراکی، بصری و در موارد چشمگیری،نسبت به موقعیتهای اجتماعی، اشراف بیشتری داشته و برخورد مناسب تری خواهند داشت.

این در حالیست که پاسخ به هر یک از سوالات ذکر شده که ناگزیر در ذهن بوجود می آید، سببِ پیشبرد مهارتی خاص در کودکان است که میتواند از کودکان ما انسانهایی قویتر و خوش فکرتر بسازد که میتوانند در مراحل مختلف زندگی و رویدادهای اجتماعی ، خانوادگی، شخصی و….. برخوردی سازنده تر داشته باشند.

فاطمه حسنلی / مدرس و کارشناس هنری