تصویر روز: افزایش تعداد مدیران زن در بدنه اجرایی دولت شاید یکی از مهم‌ترین وعده‌های رئیس جمهوری چه پیش از انتخابات و چه پس از انتخابات ۹۲ و ۹۶ بود. وعده‌ای که رئیس جمهوری به خاطرش، دستورالعملی را تهیه و به دستگاه‌ها ابلاغ کرد که «تا پایان برنامه ششم دستگاه‌های اجرایی موظف هستند ۳۰ درصد کرسی‌های مدیریتی‌شان را به زنان اختصاص دهند.»

حالا با گذشت ۱۰۰ روز از آغاز به‌کار دولت دوازدهم رئیس جمهوری با بیان اینکه قول دادم زنان‌ در موضوع اشتغال بتوانند فضای مناسب داشته باشند، گفت: «اشتغال بانوان در دولت قبل از دولت یازدهم منفی بوده و در دولت یازدهم حضور زن‌ها در زمینه اشتغال حضور بسیار پررنگی بوده، از سال ۹۳ تا ۹۶ سالانه به‌طور متوسط ۶۸۵ هزار اشتغال داشتیم از این تعداد ۳۰۷ هزار به طور متوسط اشتغال خانم‌ها بودند یعنی اشتغال خانم‌ها قابل ملاحظه است و حدود نصف اشتغال را شامل می‌شود.» دکتر حسن روحانی سه‌شنبه شب در برنامه زنده تلویزیونی، با اشاره به اینکه قول دادم در مدیریت‌ها هم از بانوان بیشتر استفاده کنیم، یادآور شد: «تلاش من در دولت بر این بوده که در سطوح مختلف از بانوان استفاده کنیم. برای نخستین بار شما می‌بینید که یک مقام ارشد در وزارت نفت خانم است یا معاونین ۴ وزارتخانه دیگر از خانم‌ها هستند. البته همه وزیران مکلفند که دو نفر از معاونین و مشاورین ارشد‌شان را از میان خانم‌ها برگزینند و این کار انجام خواهد شد و در بعضی از زمینه‌ها، مثلاً در هواپیمایی، امروز می‌بینیم که شرکت به این مهمی را یک خانم اداره می‌کند.»

اگرچه بررسی‌ها نشان می‌دهد در یکصد روز نخست آغاز به‌کار دولت دوازدهم زنان سهمی کمتر از ۷ درصد کرسی‌های مدیریتی ۱۲ وزارتخانه را به خود اختصاص داده‌اند اما شواهد دیگر حاکی است افزایش مشارکت سیاسی زنان در چند سال اخیر موجب شده تا بسیاری از کرسی‌های مهم مدیریتی که پیش از این برای چندین دهه در اختیار مردان بوده حالا به زنان برسد.

یک زن قائم مقام وزیر نفت

انتخاب سه زن به معاونت رئیس جمهوری، ۴ زن به‌عنوان معاون وزیر و یک زن به‌عنوان معاون سازمان حفاظت محیط زیست و چندین کرسی مدیریت ارشد دیگر در سایر وزارتخانه‌ها که در نوع خود در چند دهه اخیر بی‌سابقه بوده تنها بخشی از تلاش دولت برای ارتقای جایگاه زنان در مدیریت کشور بوده است. در این میان انتخاب مرضیه شاهدایی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران به سمت قائم مقامی وزارت نفت در دولت دوازدهم شاید بالاترین عنوان مدیریتی باشد که یک زن موفق شده در این وزارتخانه از آن خود کند. چرا که برای نخستین‌بار در تاریخ صنعت نفت، یک زن توانست به‌عنوان قائم‌مقام وزیر منصوب شود که می‌توان آن را گامی رو به جلو در جهت مشارکت بیشتر زنان در عرصه‌های اقتصادی از سوی وزیر نفت دانست و انتظار می‌رود این اقدام وزیر نفت، مسیر رشد و ارتقا را برای دیگر زنان توانمند در صنعت نفت که اتفاقاً کم هم نیستند، باز کند.

در همین حال انتخاب رضوان حکیم‌زاده برای معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، فریبا محمدیان به سمت معاون ورزش بانوان وزارت ورزش و جوانان و مریم حضرتی به‌عنوان معاون امور پرستاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، از مهم‌ترین انتصابات زنان در دوره اخیر بوده است.

انتصاب نخستین مدیر زن در دو وزارتخانه اقتصاد و ارتباطات

برای نخستین بار دو وزارتخانه ارتباطات و اقتصاد دو زن را به‌عنوان مدیر ارشد برگزیدند. وزیر اقتصاد در حکمی یکتا اشرفی را به‌عنوان رئیس پژوهشکده امور اقتصادی منصوب کرد که این نخستین حکم انتصاب برای مدیران زن در وزارت امور اقتصادی و دارایی دولت دوازدهم است. انتصاب نخستین معاون مدیر عامل زن در تاریخ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز برای نخستین بار در دولت دوازدهم اتفاق افتاد و نرگس طاهری، به‌عنوان معاون راهبردی و توسعه کسب و کار شرکت ارتباطات زیرساخت منصوب شد.

برای نخستین بار یک زن مدیر عامل «ایران‌ایر» شد

انتخاب فرزانه شرفبافی، عضو هیأت مدیره هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به سمت مدیرعاملی «ایران‌ایر» از دیگر انتصابات چند ماه اخیر بوده است. دکتر فرزانه شرفبافی با ۴۴ سال سن نخستین بانوی فارغ‌التحصیل مقطع دکترای هوا فضا در ایران است که در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان پژوهشگر برتر وزارت راه انتخاب شد و حالا قرار است به مدت ۸ سال مدیرعاملی ایران ایر را عهده دار باشد. این نخستین بار است که مدیرعاملی هواپیمایی ملی یک کشور را یک زن عهده دار می‌شود و تاکنون در جهان سابقه نداشته است.

شرفبافی پیش از این نیز موفق شده بود تا سمت مدیر کلی پژوهش هواپیمایی ایران‌ایر ارتقای شغلی یابد. انتخاب فرزانه شرفبافی به این سمت آن هم درست در آستانه معرفی کابینه جدید حسن روحانی تأثیر مثبتی را در روند رو به رشد انتخاب زنان در پست‌های مدیریتی و سیاسی کشور داشت. انتصاب ناهید حیدری در عرصه بیمه ای کشور به عنوان مدیر کل تأمین اجتماعی غرب استان تهران و انتخاب خانم پویا محمودیان به‌عنوان مدیرکل دفتر صادرات معاونت صنایع دستی کشور و بی‌نظیر جلالی، در سمت مدیرکل امور فرهنگی وزارت تعاون نیز از دیگر انتصابات این دوره بود.

در همین حال با روند رو به رشد انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی ارشد اجرایی کشور، انتخاب زنان به‌عنوان رؤسای شوراهای شهر و حتی شهرداران شهرها نیز به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسید. به‌طوری که تنها در استان سیستان و بلوچستان اعضای شوراهای شهر در ۲۲ شهرستان، ۲۲ زن را به‌عنوان رئیس شورای اسلامی شهرشان برگزیدند. در تهران نیز طی احکام جداگانه‌ای از سوی شهردار تهران ۲ زن به‌عنوان شهرداران مناطق ۷ و ۱۰ منصوب شدند. در خوزستان و اردبیل و گلستان نیز سه زن برای نخستین بار در طول تاریخ این استان‌ها به‌عنوان شهرداران شهرهای گتوند، خلخال و مراوه تپه انتخاب شد.

در همین حال رئیس کانون زنان بازرگان نیز در همایش ملی «نقش زنان در توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی» که روز گذشته در اتاق بازرگانی شیراز برگزار شد با اشاره به اینکه میزان نقش زنان در تولید ناخالص کشور حدود ۴۰ درصد است خواستار برداشته شدن سهمیه‌بندی برای فعالیت زنان در عرصه‌های مدیریتی کشور شد. سیده فاطمه مقیمی با اشاره به اینکه سهم ۳۰ درصد سهمیه برای بانوان در امور کشور در دولت دوازدهم در نظر گرفته شده است، ادامه داد: چرا در بحث‌های سیاسی سهمیه‌بندی می‌گذاریم و از حضور زنان به‌عنوان یک امتیاز استفاده می‌شود. این در حالی است که ما سهمیه شایسته سالاری می‌خواهیم.

به گزارش روزنامه ایران، اما با گذشت ۴ ‌ماه از شروع کار دولت دوازدهم بررسی‌های روزنامه همشهری نشان می‌دهد که سهم به‌کارگیری زنان در پست‌های مدیریتی ۱۲ وزارتخانه‌ همچنان بسیار کم است و تا رسیدن به سقف ۳۰ درصد همچنان فاصله زیادی داریم تا جایی که از بین ۲هزار و ۷۱۲پست مدیریتی (معاون وزیر، مشاور وزیر، مدیرکل و معاون مدیرکل) در این ۱۲وزارتخانه سهم زنان ۱۷۱پست است؛ یعنی ۶.۳درصد از کل. در واقع سهم مردان از پست‌های مدیریتی در این وزارتخانه‌ها که شامل آموزش و پرورش(بخش ستادی)، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت خارجه، وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت جهادکشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور (بخش ستادی)، وزارت نفت، وزارت ورزش و جوانان می‌شود، نزدیک ۹۴درصد است. بررسی‌های صورت گرفته از این ۱۲وزارتخانه نشان می‌دهد از ۱۳۱مشاور وزیر تاکنون فقط ۱۲نفر زن، از بین ۱۱۳معاون وزیر تنها ۴ نفر زن، از بین ۹۱۹مدیرکل ۴۳نفر زن و از یک هزار و ۵۴۹معاون مدیرکل در این وزارتخانه‌ها ۱۱۲نفر مدیر زن، مشغول فعالیت هستند.