تصویر روز : شورای فرهنگ عمومی کشور در سال ۱۳۸۸، روز پنجم اسفندماه، روز بزرگداشت دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی را که از بزرگان “قرن هفتم” بوده و در علوم فلسفی ریاضی، فقه، اخلاق و نجوم …. سرآمد روزگار خویش بود را به نام روز مهندسی نامگذاری کرده است تا در واقع در راستای تجلیل از شخصیتی نمونه و الگو در مهندسی کهن ایران اسلامی به موضوعات مهندسی و جامعه مهندسین کشور پرداخته شود و به نقش والا و ارزشمند آن در تعالی و پیشرفت کشور عنایت شایسته گردد. اینک در آستانه پنجم اسفندماه ۸۴ و روز مهندسی این مقاله تقدیم خوانندگان محترم فصلنامه به نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی می گردد که امید است مورد بهره برداری قرار گیرد.

به گزارش تصویر روز ، براساس فرهنگنامه های ایرانی و باتوجه به نمونه ها و شواهد بسیار مشخص شده است که در کشور ما بیش از یک هزار و دویست سال پیش واژه های مهندسی در کاربردهای صحیح و بسیار نزدیک به مفهوم واقعی آن در معانی مانند طراح، خلاق، نوآور، اندیشمند، مدیر مدبر، چاره ساز، شمارگر، حسابدان، هندسه دان و هوشمند به کار رفته است و در یک تصادف زمانی مناسب با واژه های لاتین Engineer و Engineering به درستی معادل شده است. معادل لاتین واژه “مهندسی Geometry” است که معنای لغوی آن “اندازه گیری زمین” می باشد و این “اندازه” همان است که بعدها تبدیل به “هندسه” شده است و اسم فاعل “مهندس” از آن مشتق شده است.
“دانش مهندسی کشور عزیزمان ایران” وارث دستاوردها و تلاش های خالصانه خیل کثیر دلسوختگانی است که باید “نسل کنونی مهندسان با حفظ و غنی سازی این میراث”، دین خود را نسبت به آن بزرگان ادا نمایند.
مهندسان ایرانی توانمندی های بالایی دارند که با سیاست گذاری های صحیح می توان از آن برای سازندگی کشور استفاده نمود و اگر از این توان سازنده و آبادگر بهره وری مناسب شود و می توان در کنار درآمدهای ارزی ناشی از منابع لایزال الهی و طبیعی که در واقع متعلق به نسل های آینده است از این ظرفیت بالای کارشناسی مهندسان کشور و همطراز آن درآمد ارزی قابل توجهی بدست آورد. لذا مسئولین، سیاست گذاران و برنامه ریزان باید  متوجه این نکته باشند که”نیروی مهندسی کشور” گنجینه ای ارزشمند است که دراختیار آن قرار گرفته و باید مانند سایر منابع طبیعی از آن در جهت منابع ملی بهره برداری کرد.
با گسترش جوامع و تغییر شیوه های تولید، مسائل اجتماعی و روانی مربوط به آنها نیز وسعت پیدا کرده و شاخه های خاص از اخلاق به نام “اخلاق حرفه ای” مطرح شده است. در دنیای امروز مشاغل حرفه ای حتی اگر به صورت انفرادی انجام شود، در چارچوب سازمان های حرفه ای و با ویژگی های خاص از جمله مقررات اخلاقی که “اخلاق حرفه ای” نامیده می شود، قرار می گیرد.
در مهندسی به طور عام به دلیل ماهیت و شرایط حرفه ای، توجه به “اخلاق حرفه ای” نیازی اساسی است که در کشورهای پیشرفته به آن توجه شده و اخلاق حرفه ای جایگاهی ویژه یافته است به نحوی که حتی در بعضی از دانشگاهها به عنوان یکی از دروس این رشته تمرین می شود. آیین نامه ها و سوگند های مختلفی در موضوع اخلاق حرفه ای تدوین شده و ضمانت اجرایی لازم برای آنها پیش بینی شده است. اخلاقی که بریک جامعه حرفه ای حاکم است، شخصیت آن حرفه را دربرابر جامعه انسانی که آن حرفه متعلق به آن است به تصویر می کشد و قضاوتی که جامعه انسانی دربرابر جامعه حرفه ای خواهد کرد برای آینده و پیشرفت آن حرفه بسیار تعیین کننده و حیاتی می باشد.
مهندسان، اشخاص حرفه ای، صاحب اندیشه و قدرت تحلیل تعریف می شوند پس می توان در میان آنها فضای بحث و تبادل اندیشه را ایجاد نمود. در میان صاحبان اندیشه و تفکر، جامعه حرفه ای می تواند توسط مطبوعات تخصصی با نقدهای سازنده از یک سو مشکلات اصلی و واقعی حرفه را به این نهادها منتقل کنند و از سوی دیگر با ارایه بحث های کارشناسی، راه های صحیح و راهکارهای درست را پیش روی آنها قرار دهند تا چنانچه قانون یا روشی پیش گرفته شد درجهت تحکیم پایه های اخلاق حرفه ای باشد و از ناهنجاری های احتمالی فراروی آن بکاهد. در کشور ما سازمان های نظام مهندسی نظیر سازمان نظام مهندسی ساختمان، کشاورزی و منابع طبیعی، معدن … باتوجه به مسؤولیت هایی که مطابق قانونی به عهده آنها گذاشته شده است، می توانند چراغ فروزان سازندگی و اخلاق حرفه ای را با روحیه جمع گرایی و بدون اتکا به شخص یا اشخاص خاصی همواره روشن نگاه دارند و با ثبت کارهایی که باعث مباهات و فخر حرفه مهندسی است نام کشور ایران را در سراسر دنیا مطرح نمایند. برهمین اساس و باتوجه به سرمایه گذاری اندک و نیز ظرفیت اشتغال زایی قابل ملاحظه خدمات فنی – مهندسی ، منافع گسترش این خدمات مولد بیش از پیش روشن خواهد شد و کشور ما خواهد توانست جایگاه ارزنده ای در بازار ۲۴۰ میلیارد دلاری خدمات فنی و مهندسی در تجارت جهانی توسط مهندسان برخوردار از اخلاق حرفه ای را به خود اختصاص دهد. به یاد داشته باشیم خدمات فنی و مهندسی یکی از مهم ترین و مقرون به صرفه ترین بخش های اقتصادی است که می تواند بیشترین ارزش افزوده را به کمترین سرمایه گذاری نصیب اقتصاد ملی نماید.
پنجم اسفندماه ” روز مهندسی” را گرامی می داریم وایجاد فرصتی حتی محدود به یک روز در طول سال، برای تاکید بر مبانی و مباحث مهندسی و تحکیم ارزش های آن و به ویژه شناساندن اهمیت و ارزش راهبردی امور مهندسی در توسعه کشور به عموم مردم، بسیار مفید بوده و مهندسان ایرانی باید از آن بهره کافی و وافی را ببرند.
در خاتمه ضمن تبریک “روز مهندسی” به کلیه همکاران محترم، پیشنهاد می شود گرامیداشت هفته و روز مهندسی درسراسر کشور برگزار و طی این هفته دستاوردها، تلاش ها، مسایل و مشکلات فراوری این حرفه مورد واکاوی ژرفانگر قرار گیرد. تا این چراغ فروزان همواره روشنایی بخش آینده موفق و امیدوارکننده فرداهای پی آیند باشد.

مهندس علیرضا کیهان پور

Kayhanpour 2006@yahoo.com