مهدی فکور، مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران گفت: در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲.۵ میلیارد بشکه معادل نفت به ذخایر نفت خام و گاز طبیعی ایران با اکتشافات جدید اضافه شده است. اکتشافات جدیدی صورت گرفته که اخبار آن از سوی وزیر محترم نفت به‌زودی اعلام خواهد شد.

 وجود ذخایر قابل توجه نفتی در شیل‌های لرستان

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران درخصوص منابع نفتی نامتعارف شیل در ایران گفت: اکتشاف نفت شیل در منطقه قالی‌کوه لرستان قطعی شده و حتی کارخانه نیمه‌صنعتی آن را هم در این منطقه احداث کرده‌ایم.

 برداشت از شیل‌های نفتی با مدل تمام ایرانی

فکور با بیان اینکه “امکان برداشت منابع شیل‌های نفتی در لرستان با استفاده از توان شرکت‌های ایرانی وجود دارد”، گفت: روشی که برای برداشت این منابع در برنامه داریم، یک مدل بومی است و این مدل پیش از این در نقاط دیگر جهان از جمله امریکا اجرایی نشده؛ از اینرو در حال انجام کار‌های ثبت جهانی این مدل هستیم.

وی افزود: با استفاده از این روش می‌توانیم نفت با API ۴۲ از منابع شیل‌های لرستان برداشت کنیم.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران تصریح کرد: برداشت شیل‌های نفتی در امریکا حدودا بشکه‌ای ۴۰ دلار هزینه دارد، اما با روشی که ما در نظر داریم، تولید نفت شیل در لرستان، حدود ۲۵ دلار در هر بشکه هزینه در برخواهد داشت.

شناسایی ۱۰ نقطه ایران با ذخایر شیل‌های نفتی

فکور در پاسخ به اینکه “آیا در سال ۱۴۰۳ شاهد آغاز برداشت نفت از منابع شیل‌های نفتی لرستان خواهیم بود؟ “، گفت: کار‌های مربوطه از نظر روش برداشت، روش استخراج و از این لحاظ که چندین محصول می‌توان از این نفت گرفت و حتی از کانی‌های آن هم می‌توان ارزش افزوده ایجاد کرد، در حال انجام بوده و نقشه راه آن تدوین شده است که اجرای مراحل کار بسته به نظر و برنامه‌های اعلامی مدیرعامل شرکت ملی نفت و وزیر نفت است.

وی افزود: ۱۰ نقطه کشور شناسایی و قطعی شده که منابع نفتی شیل در آنجا داریم و با مدلی که طراحی کرده‌ایم، امکان برداشت از این منابع نفتی میسر خواهد شد.

 فرق نفت شیل با نفت عادی

یکی از انواع نفت، نفت شیل است که کاربردهای گسترده ای در صنایع گوناگون دارد. این نفت جزء اولین منابع نفتی محسوب می‌ شود که توسط انسان مورد استفاده قرار گرفت. حال ممکن است سوالات بسیار زیادی ذهن شما را درگیر کرده باشد، که نفت شیل چیست؟ این نفت جزو کدام دسته از منابع نفتی محسوب می شود؟ انواع نفت شیل کدام است و چه کاربردهایی در صنایع گوناگون دارد؟ با ما همراه باشید تا به تمامی سوالات پاسخ دهیم…

انواع منابع نفتی:

برای اینکه بتوانید بهتر با نفت شیل آشنا شوید، می بایست بدانید که جزو کدام یک از دسته بندی های نفتی محسوب می شود. به طور کلی منابع نفتی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند.

منابع نفتی متعارف:

نفت و گازی را متعارف می دانند که نفوذ پذیری بسیار راحتی دارد و می ‌توان عمل حفاری را با کمک روش های مرسوم انجام داد. در صورت پیر شدن این گونه منابع نفتی، عملیات استخراج را می توان با کمک تزریق گاز یا آب و یا با کمک پمپ های مخصوص انجام داد.

این دسته از منابع نفتی در زیر سنگ های سخت و نفوذ ناپذیر قرار دارند که هیچ گونه جریان و یا حرکتی در زیر سنگ ها ندارند. برای استخراج این نوع نفت و گاز، نیاز به حفاری خاص و ویژه‌ به صورت افقی با کمک دستگاه های پیشرفته هیدرولیکی است. اگر بخواهیم برای نفت های غیرمتعارف مثالی بیاوریم می توان به نفت شیل و ماسه های نفتی اشاره کرد. در زمان گذشته فناوری برای استخراج نفت های نامتعارف نبوده، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی می توان این گونه نفت را استخراج کرد و از آن برای امور مختلف استفاده کرد.

نفت شیل چیست؟

همان طور که گفته شد، نفت شیل با نام لاتین shale oil نوعی نفت نامتعارف می باشد که از کیفیت بالایی در میان سایر نفت ها برخوردار است. نفت شیل از سنگ های نفت زا و یا شیل نفتی با استفاده از روش های گوناگون بدست می آید.

این نوع نفت می تواند هم به صورت مستقیم و خالص، به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد، هم می توان اصلاحاتی بر روی آن انجام داد و ناخالصی های آن همچون گوگرد و یا نیتروژن را حذف کرد و مقادیری از هیدروژن را به آن افزود و به عنوان ماده اولیه، در امور گوناگون استفاده کرد.

نفت شیل از شیل های نفتی تولید می شود چه از گروهی از سنگ های خاص گرفته می شود. در واقع شیل های نفتی به گروهی از شیل ها گفته می‌ شود که حاوی مقادیری از کروژن و بیتومن باشد. این شیل ها از رنگ مشکی تا قهوه ای متفاوت است. برای دسترسی به نفت شیل می ‌بایست از گرما کافت، افزودن هیدروژن و انحلال گرمایی استفاده کرد تا از خرده سنگ های شیل، نفت به دست آید.

انواع نفت شیل:

نفت شیل با توجه به ذخایر محیطی و موجودات پیش سازه آن، به سه دسته عمده تقسیم بندی می شود.

نفت شیل زمینی: این نوع نفت شیل از لیپیدها ساخته شده است و در قسمت های مختلف زمین یافت می شود.

نفت شیل دریاچه ای: این نوع نفت شیل در برخی از دریاچه های خاص یافت می ‌شود. جلبک های دریاچه ای موجودات پیش سازه این نوع نفت شیل هستند.

نفت شیل دریایی: از دیگر انواع نفت شیل می توان به نفت شیل دریایی اشاره کرد که در برخی از قسمت های دریاهای خاص یافت می شود. حیوانات دریایی، موجودات پیش سازه، این نوع نفت شیل هستند.

چگونگی استخراج نفت شیل:

همان طور که گفته شد، نفت شیل نوعی نفت نامتعارف است و استخراج آن امری بسیار دشوار می باشد. به گونه ‌ای که در زمان های گذشته منبعی غیر قابل استفاده از نفت محسوب می شده که با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، دو روش برای استخراج نفت شیل، به وجود آمده است که در ادامه به شرح این دو روش می پردازیم:

حفاری سطحی:

این روش بسیار مشابه با روش‌ های قدیمی می باشد. در این روش دمای سنگ را تا حدود ۵۰۰ درجه سانتی گراد بالا برده تا کروژن های  موجود در زیر سنگ ها به نفت تبدیل شوند. امروزه از کریستال های قیر به منظور حفاری، طی فرآیند کاتالیستی استفاده می‌ کنند تا روند حفاری سریع تر و پالیش آن بهتر و با کیفیت تر باشد.

حفاری درجا:

در این روش برخلاف روش سطحی، شیل نفتی استخراج و خرد نمی شود. بلکه نوعی حرارت دهنده الکتریکی در اعماق زمین قرار می گیرد و سنگ های نفتی را طی مدت ۲ الی ۳ سال تحت حرارت با دمای بالا حدود ۷۰۰ درجه سانتی گراد قرار می دهند. این امر باعث تبدیل کروژن به نفت می شود. در این روش یک چاه نفت برای استخراج نفت های ذوب شده ایجاد می کنند و نفت مورد نیاز را روش های گوناگون استخراج می کنند. توجه داشته باشید که این روش، روشی ایمن برای محیط زیست می باشد و آسیب بسیار کمتری نسبت به سایر روش ‌ها به محیط زیست وارد می کند.

کاربردهای نفت شیل:

نفت شیل، از جمله محصولات کاربردی در دنیا محسوب می‌ شود و کاربردهای گسترده ای در صنایع گوناگون دارد. در این قسمت سعی داریم شما را با برخی از کاربردهای نفت شیل آشنا کنیم.

نفت شیل به عنوان سوخت:

از نفت شیل به عنوان سوخت خام استفاده می شود. نفت شیل، به عنوان سوخت خام برای تهیه کربن فعال و همچنین سوخت زیر دریایی ها و جت ها مورد استفاده قرار می گیرد.

نفت شیل و سیمان:

نفت شیل پس از استخراج، پالایش می‌ شود. پس از انجام پالایش این مواد هیدروکربنی، برخی مواد باقی می مانند که از این مواد به منظور تولید و تهیه کلینکر سیمان استفاده می شود.

نفت شیل برای تولید برق:

امروزه تولید برق از نفت شیل، روشی نوین در فرآیند تولید برق محسوب می ‌شود. در این روش از سنگ ‌های نفت طی فرآیند خاص و پیشرفته به همراه سیلیسیم دی اکسید، برق تولید می کنند.

نفت شیل و انواع گاز ها:

از نفت شیل به عنوان ماده اولیه برای تهیه و تولید انواع گازها همچون گاز هیدروژن، گاز کربن دی اکسید، گاز کربن مونوکسید و… استفاده می شود.

پالایش نفت شیل:

نفت شیل همچون سایر مواد معدنی، دارای برخی از ناخالصی ها و مواد اضافه همچون سولفور و نیتروژن است. به همین علت برای دسترسی به نفت شیل خالص که بتوان آن را در فرایند های گوناگون استفاده کرد، شیل استخراج شده را پالایش می کنند. پالایش در واقع به معنای تصفیه کردن می باشد. روش های گوناگونی برای پالایش نفت شیل وجود دارد. به عنوان مثال تقطیر، فیلتر کردن، پیرولیز، روش‌های مختلف حرارتی و… از جمله روش‌ های پالایش این نوع نفت می باشد.

فرق نفت شیل با نفت عادی

برای درک بهتر تفاوت های نفت خام و نفت شیل بهتر است اطلاعات جامع تری نسبت به نفت داشته باشید که به این منظور توصیه میکنیم مقاله نفت چیست؟ را مطالعه کنید. نفت خام و نفت شیل دو تفاوت اصلی با یک دیگر دارند:

تفاوت در نوع مخازن:

به طور کلی اکثر مخازن همچون مخازن نفت خام و گاز به صورتی هستند که ماده مورد نظر بین لایه های سنگی قرار دارند که سیالیت داشته و در زیر لایه های سنگی جریان دارند. این امر در حفاری و استخراج این نوع مواد معدنی تاثیر بسیار زیادی دارد. برای استخراج این نوع ماده معدنی، زمین را به صورت عمودی حفاری می‌ کنند تا به نفت خام برسند، سپس عملیات استخراج را انجام می دهند. از آن جایی که نفت خام روان و سیال است، استخراج آن امری آسان و سریع بوده همچنین هزینه بسیار پایینی دارد. امروزه در اکثر کشورهای نفت خیز دنیا از این روش برای استخراج نفت خام استفاده می شود.

اما مخازن نفت شیل، تفاوت های بسیار زیادی با مخازن نفت خام دارند. این تفاوت به گونه ای است که نفت شیل در بین سنگ های شیل به دام افتاده اند و هیچ گونه حرکتی ندارند. از آن جایی که نفت شیل خاصیت سیالیت ندارد، نمی توان آن را به راحتی نفت خام با استفاده از پمپ های مختلف استخراج کرد. این نوع نفت با استفاده از فناوری ‌های پیشرفته انجام می‌ شود که بسیار هزینه ‌بر است.

تفاوت در خصوصیت:

نفت شیل و نفت خام تفاوت های بسیار زیادی با یک دیگر دارند اما یکی از بارزترین تفاوت های این دو نوع نفت، تفاوت خصوصیتی آن ها در نوع ساختارشان می باشد‌. نفت خام و نفت شیل هر دو ترکیبات هیدروکربنی هستند. با این تفاوت که نفت شیل تعداد اتم های کربن کمتری در ساختار خود دارد. از این رو خصوصیات نفت خام و نفت شیل با یک دیگر متفاوت می‌ شوند. به نفت شیل، نفت سبک نیز گفته می ‌شود.

منابع نفت شیل در دنیا:

کشورهای بسیار زیادی دارای معادن نفت شیل هستند، همچون آمریکا، کانادا، استرالیا، مکزیک، فرانسه، آلمان، چین و… . این معادن با ارزش مدت زمان زیادی است که شناخته شده اند، اما حفاری و استخراج نفت شیل تا سال های اخیر غیر قابل انجام بوده است. امروز حفاری و استخراج این نوع نفت کشف شده است و در برخی از کشورها همچون آمریکا و کانادا انجام می شود، اما بسیار هزینه بر است.