تصویر روز ـ منابع دیپلماتیک عصر چهارشنبه اعلام کردند که سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، فرانسه و آلمان) احتمالاً روز پنج‌شنبه روند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز خواهند کرد، هرچند، «امیدوارند تهران ظرف ۳۰ روز آینده تعهداتی درباره برنامه هسته‌ای خود ارائه دهد تا مانع اجرای کامل این اقدام شود.»

در همین راستا خبرگزاری انگلیسی رویترز نوشت: «چهار دیپلمات غربی و اروپایی اعلام کردند نشست روز سه‌شنبه ایران و تروئیکای اروپایی در ژنو اگرچه بدون دستاورد ملموس به پایان رسید، اما فضای ادامه دیپلماسی در هفته‌های آتی همچنان وجود دارد. این منابع افزودند که سه کشور اروپایی تصمیم گرفته‌اند فرآیند موسوم به مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل را فعال کنند؛ اقدامی که ممکن است از روز پنج‌شنبه آغاز شود.»

به نوشته رویترز، روند حقوقی بازگرداندن تحریم‌ها ۳۰ روز طول می‌کشد و شامل بخش‌های مالی، بانکی، انرژی و دفاعی ایران خواهد بود. یکی از دیپلمات‌های غربی گفته است: «مذاکرات واقعی زمانی شروع خواهد شد که نامه به شورای امنیت ارسال شود.»

سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز اعلام کرد که فعال‌سازی مکانیزم ماشه همچنان یکی از گزینه‌های اروپاست. وزارتخانه‌های خارجه انگلیس و فرانسه واکنشی فوری به این موضوع نشان نداده‌اند. ایران پیش‌تر هشدار داده است در صورت بازگرداندن تحریم‌ها، «پاسخی شدید» خواهد داد.

بازگشت بازرسان آژانس به ایران

این خبرگزاری در ادامه نوشت: «رسانه‌های داخلی ایران روز چهارشنبه گزارش دادند که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نخستین بار پس از تعلیق همکاری‌ها در پی حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران در خردادماه، به کشور بازگشته‌اند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، نیز گفته است که بازرسان وارد ایران شده‌اند اما هنوز توافقی درباره دامنه اختیارات یا دسترسی آنان به تأسیسات حاصل نشده است.»

بر اساس این گزارش، «سید عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران نیز در جلسه‌ای تأکید کرده که هنوز توافقی درباره نحوه ازسرگیری همکاری کامل با آژانس حاصل نشده است.

پیشنهاد اروپا و موضع ایران

رویترز نوشت: «سه کشور اروپایی پیشنهاد داده‌اند که در صورت ازسرگیری کامل بازرسی‌های آژانس و ورود ایران به مذاکرات با آمریکا، اجرای مکانیزم ماشه تا ۶ ماه به تعویق بیفتد. با این حال، منابع ایرانی گفته‌اند که چنین مذاکره‌ای تنها در صورتی ممکن است که واشنگتن تضمین دهد در طول گفت‌وگوها حمله نظامی علیه ایران انجام نخواهد شد.»

گزارش خبرگزاری انگلیسی درحالی است که روز گذشته هیات دیپلماتیک ایرانی با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس در ژنو گفت‌وگوهایی درباره فعالسازی «سازوکار ماشه» داشتند. پیشتر، سه کشور اروپایی شروطی را از جمله، ازسرگیری بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران، پاسخگویی درباره ذخایر عظیم اورانیوم غنی‌شده ایران و ازسرگیری دیپلماسی، از جمله با آمریکا را برای تمدید مهلت فعالسازی این سازوکار مطرح کرده بودند. موضوع نظارت آژانس در ایران بخش کلیدی این مذاکرات بوده است که جلسه قبلی آن در ژوئیه در استانبول برگزار شد.

مقامات ایران تاکید کرده‌اند اروپا به دلیل پایبند نبودن به تعهداتش در توافق هسته‌ای فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی برای فعالسازی این سازوکار مقرر در این توافق علیه ایران است.

ایران اعلام کرده است پاسخ آن به بازگردانی تحریم‌ها «شدید» خواهد بود.

نشست روز سه‌شنبه میان نمایندگان ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان در سطح مدیران سیاسی وزارت خارجه، به‌رغم تبادل دیدگاه‌ها درباره قطعنامه ۲۲۳۱، به توافق مشخصی منجر نشد و طرفین تصمیم گرفتند رایزنی‌ها را ادامه دهند.

در همین راستا، خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتدپرس» به نقل از یک منبع دیپلماتیک گزارش کرد: «مذاکرات بدون دستیابی به نتیجه نهایی پایان یافت، اما تلاش‌ها برای یافتن راه‌حل تا پیش از پایان مهلت تعیین‌شده از سوی اروپایی‌ها ادامه خواهد داشت.»

سازوکار ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت گنجانده شده و به اعضای توافق اجازه می‌دهد در صورت ادعای «عدم پایبندی» یکی از طرف‌ها، تحریم‌های بین‌المللی علیه آن کشور را بازگردانند. این سازوکار طبق متن برجام، تنها در صورتی معتبر است که طرف‌های مقابل نیز به تعهدات خود پایبند باشند. به اذعان مقامات غربی و دیگر کشورهای عضو برجام، سه کشور اروپایی با عدم اجرای تعهدات اقتصادی و سکوت در برابر اقدامات آمریکا، صلاحیت استفاده از این سازوکار را از دست داده‌اند.

منبع: ایسنا