تصویر روز ـ هم زمان با رونق گرفتن سایت‌ها و پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا و خیل عظیم ورود کاربران و مردم به این بازار، «خالی فروشی طلا» به یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در این فضا تبدیل شده است.

بنابر گزارش ایسنا، قرار بود، این پلتفرم‌ها بستری برای خریدهای خرد حاصل از پس اندازها باشند تا هم سرمایه مردم اندکی حفظ شود و هم بستر معامله و جریان نقدینگی در شبکه داخلی اقتصاد کشور جریان داشته باشد. قدرت خرید بسیار خرد هم در این پلتفرم‌ها ایجاد شده بود و مردم می‌توانستند حتی به میران ۱۰۰ هزار تومان نیز، طلا خریداری کرده و در کیف پول خود نگهداری کنند و زمانی که به میزان و حجم مشخصی رسید یا بتوانند معادل فیزیکی آن را دریافت کنند و یا به معامله و فروش آن در بستر همان پلتفرها بپردازند.

اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در حوزه این پلتفرم‌ها، وجود ریسک شدید در قدرت نقد شوندگی در زمان‌های خاص و به عبارتی بحران است که قدرت نقد شوندگی این ابزار معاملاتی را به حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.

این در حالی است که، طی یک سال اخیر شاهد رشد چشمگیری در تعداد پلتفرم‌ها و سایت‌های فروش آنلاین طلا بودیم که لزوم ساماندهی این حوزه را بیش از پیش، گوشزد می‌کرد و همین موضوع یکی از عواملی بود که باعث شد از اوایل بهمن ماه سال گذشته (۱۴۰۳) صدور مجوز جدید برای پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا متوقف شد.

در این رابطه – محمد کشتی آرای، عضو هیات رئیسه کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران با اشاره به مسائل پیش آمده طی یک سال گذشته در حوزه پلتفرم‌های فروش طلا و اقدامات پیشگیرانه صورت گرفته برای اعتمادسازی و جلوگیری از زیان مردم، گفت: در یک سال گذشته، بیش از ۵۰۰ پلتفرم و وب‌سایت فعال در زمینه خرید و فروش طلای آب‌شده در فضای مجازی شناسایی شده‌اند که به‌اصطلاح به «خالی‌فروشی» طلا می‌پرداختند؛ یعنی از مردم وجه دریافت می‌کردند، در حالی‌که هیچ‌گونه طلای واقعی یا پشتوانه‌ای (بانک ذخیره طلا) برای فروش در اختیار نداشتند. در نهایت فعالیت این سامانه‌ها متوقف شد و در حال حاضر، به جز چند مورد استثنایی، هیچ مجوز رسمی برای فروش آنلاین طلا صادر نشده است.

وی خاطرنشان کرد: واحدهای صنفی دارای مجوز کسب، مجازند در فضای مجازی به تبلیغ و خرید و فروش طلا بپردازند؛ اما افرادی که در بستر پلتفرم‌ها فعالیت کرده و به‌صورت مستقیم اقدام به فروش طلای آب‌شده یا شمش می‌کنند، باید به میزان فروش خود دارای پشتوانه فیزیکی طلا باشند

این فعال صنفی حوزه طلا گفت: در این رابطه بانک مرکزی اعلام کرد که پلتفرم‌ها برای اینکه بتوانند هر میزان و هرگونه طلا به فروش برسانند، باید به میزان معادل طلایی که قصد فروش آن را به صورت آنلاین دارند، در بانک سپرده کنند و در سامانه تجارت آن را ثبت کند. برای مثال اگر یک پلتفرم پنج کیلوگرم طلا برای فروش داشته باشد، باید آن را در سامانه تجارت ثبت کند و به هر میزانی که طلا فروخت آن را اظهار کند تا از موجودی طلا کسر شود. چرا که اگر از میزان پنج کیلویی که مثال زدیم یک کیلوگرم به فروش رسید، باید به میزان آن یک کیلوگرم طلا به صورت فیزیکی وجود داشته باشد تا از خالی فروشی جلوگیری شود.

وی اظهار کرد: طی یک سال گذشته با موج شدیدی از تبلیغات در حوزه طلا در بستر پلتفرم‌ها روبه‌رو بودیم و این موج به حدی بود که تبلیغات این پلتفرم‌ها در سرتاسر شهرها و بر روی بیلبوردها دیده می‌شد. همین موضوع باعث شد که نهادهای نظارتی به این موضوع ورود کنند و عملکرد آنها را زیر نظر داشته باشند تا از اقدامات غیرقانونی جلوگیری شود و شاهد بودیم که از یک مقطع زمانی به بعد اکثر تبلیغات در سطح شهرها جمع شدند؛ چرا که به میزان فروشی که انجام می‌دادند؛ معادل طلا به صورت فیزیکی نداشتند و به اصطلاح معروف در حال «خالی فروشی» بودند که جلوی این پلتفرم‌ها گرفته شد و در حال حاضر به غیر از چند مورد از پلتفرم‌ها که مجاز هستند و مجوزهای لازم را دریافت کرده و از ذخایر طلای فیزیکی برخوردار بوده و متقاضیان در هر زمانی که تمایل داشته باشند می‌توانند طلای خریداری شده در بستر پلتفرم را به صورت فیزیکی دریافت کنند، هر پلتفرمی که به میزان طلای فروخته شده منابع فیزیکی طلا نداشته باشد در دسته پلتفرم‌های غیر مجاز است و در حال خالی فروشی است.

این عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران تصریح کرد: بر اساس قانون، تنها پلتفرم‌هایی مجاز به فروش آنلاین طلا هستند که چهار شرط اصلی را رعایت کنند؛ نخست، دریافت مجوز از وزارت صمت، دوم، اخذ مجوز از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، سوم، دریافت مجوز از اتحادیه طلا و جواهر و چهارم، نگهداری معادل فیزیکی طلای فروخته‌شده به‌صورت ذخیره در بانک (معمولاً بانک کارگشایی).

کشتی‌آرای درباره تأثیر پلتفرم‌های فروش طلا بر بازار فیزیکی و سنتی طلا در کشور گفت: تصور اینکه فعالیت این پلتفرم‌ها تأثیری بر بازار فیزیکی طلا نداشته باشد، چندان دقیق نیست؛ با این حال، بازار اصلی طلا همچنان به‌صورت سنتی فعالیت می‌کند و به‌دلیل ماهیت فیزیکی و مشهود خود، از اعتبار و پشتوانه قابل‌اعتماد و بالایی برخوردار است.

متاسفانه در ابتدا روند صدور مجوزها آسان بود!

وی با انتقاد از نحوه صدور مجوزها در این حوزه بدون توجه به پیامدهای آتی گفت: در سال‌های اخیر با هدف بهبود فضای کسب‌وکار، درگاه ملی مجوزها راه‌اندازی شد تا افراد بتوانند از این طریق مجوز صنفی برای فعالیت دریافت کنند. با این حال، گسترش سریع صدور مجوزها باعث شد برخی افراد فاقد تخصص لازم نیز وارد صنوفی شوند که نیازمند مهارت و دانش تخصصی بالایی هستند و موفق به دریافت جواز کسب شدند.

وی تأکید کرد: در چنین شرایطی مردم باید هوشیار بوده و در انتخاب مراکز و فعالان معتبر دقت لازم را داشته باشند.

عضو هیات رئیسه کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران ادامه داد: در این رابطه ما مسائل و چالش‌های ایجاد شده را برای وزارت صنعت معدن و تجارت تشریح کردیم و توضیح دادیم که نباید به همه مشاغل به آسانی مجوز کسب و کار داد. برای مثال پیش از این مسائل، اگر کسی قصد داشت مجوز و پروانه کسب برای طلا فروشی دریافت کند مکلف بود که حداقل دارای ۷ سال سابقه کار در این حوزه باشد و بی شک لازم است وزارت صمت برای صدور برخی از مجوزها مولفه‌ها و پیش نیازهای بیشتری را اعمال کند، چرا که برخی از اصناف و مشاغل از حساسیت بالاتری نسبت به دیگر اصناف برخوردار هستند و اگر در این رابطه سهل انگاری صورت گیرد در آینده عواقب و پیامدهای آن ظاهر خواهد شد.

کشتی‌آرای در پایان تأکید کرد: به مردم و تمام افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در بازار طلا را دارند توصیه می‌شود تا حد امکان از طریق بازارهای فیزیکی و دارای مجوز صنفی اقدام به خرید کنند. برای سرمایه‌گذاری، خرید سکه بهترین گزینه است، چرا که از اعتبار بالاتری نسبت به سایر انواع طلا برخوردار بوده و قابلیت نقدشوندگی آن نیز بسیار بیشتر است.